Internet tarixi. O’zbekistonda internetning rivojlanishi. Kiberxavfsizlik

O’zbekistonda internetning rivojlanishi. 1990-yillar boshi. UUCP ma’lumotlar uzatish tizimida elektron pochta orqali ma’lumot almashish imkoni paydo bo‘ldi. Foydalanuvchilar analog modemlar yordamida Moskvaga yoki boshqa shaharlararo qo‘ng‘iroqni amalga oshira boshladilar. Ma’lumotlar uzatish tezligi 1200-2400 bod (bit/s)ni tashkil qilgan. 1992-1995 yillarda UUCP mahalliy provayderi faoliyatini boshlagan. U tomonidan ko‘rsatilayotgan xizmatlar tezligi 9600-14400 bod (bit/s)ni tashkil qilgan. Shundan so‘ng BCC (Biznes Aloqalar Markazi), CCC va PERDCA (Silk.org) provayderlari tashkil etilgan. SONET elektron tijorat tarmoqlariga ulanish boshlangan. 1995-yil 29-aprelda hozirda biz keng foydalanayotgan “UZ” domeniga asos solindi. Bundan tashqari xuddi shu yili  O‘zbekiston Respublikasi Markaziy Bankining ma’lumotlarini banklararo uzatish tarmog‘iga ham asos solindi.. 1997-1999 yillarda O’zbekistonda internet yaxshi rivojlandi. Har bir provayder xalqaro Internet tarmog‘ida o‘zining mustaqil kanaliga ega bo‘ldi. Ba’zi birlarida Moskvaga qadar modemlari, boshqalarida asinxron sputnik kanallari mavjud bo‘lgan. O‘zbekistonning ilmiy-ta’lim tarmog‘i UzSciNet faoliyatini boshladi. Yangi internet provayderlari tashkil etildi. Internetdan bir soat foydalanish bahosi 600 so‘m (shu davrda Markaziy bank kursi bo‘yicha bu o‘rtacha 4 dollarga teng mablag‘) bo‘lgan. Muayyan yo‘nalishlar bo‘yicha texnologiyalar analogdan raqamli shaklga o‘ta boshladi. Naytov hamda UzNet provayderlari faqatgina yuridik shaxslar uchun raqamli modemlar orqali Internet xizmatlarini ko‘rsata boshladi. Internetdan foydalanish tariflarini trafikka binoan belgilash amaliyoti boshlandi. Internet tarmog‘i orqali ovozli aloqa o‘rnatish tajribasi qo‘llandi. Sarkor Telecom provayderi Radio Ethernet simsiz tarmoq texnologiyasini joriy qildi. Trans-Osiyo-Yevropa (TAYe) optik aloqa ma’lumotlar uzatish tarmog‘idan foydalanila boshlandi.  

Ozbekiston Speedtest.net servisining mobil internet tezligi bo’yicha jahon reytingida, 140 ta davlatning ichida, 129-o’rininni egallab kelmoqda. Bu esa quvonarli natija emas. Hozirda O’zbekistonda mobil internet tezligi 17.28 Mbit/s ni tashkil qiladi. Bu degani mobil internet tezligi 2020-yilga nisbatan 78.5% ga ko’tarilgan. Bizda internet tezligi zo’r darajada bo’lmasada, internet arzonligi bo’yicha Cable.co.uk reytingda 230 ta davlat orasida 21- o’rinni egallaymiz.Ya’ni bizda 1GB mobil internetning o’ratcha narxi 60 sent ni tashkil qiladi. Bizga qo’shni bo’lgan Qirg’iziston respublikasi esa ushbu reytingda 2-o’rinni egallaydi. Qirg’izistonda 1GB mobil internet narxi 15 sentni tashkil qiladi.