Internet mavzu: Bajardi: Tekshirdi: Toshkent 2022

INTERNET

Mavzu:_________________________________
________________________________________
Bajardi: _________________
Tekshirdi: _________________
Toshkent 2022


Gʻilaylik — koʻzning noraso holati, bunda bir koʻz qorachigʻi koʻrilayotgan buyumga toʻgʻri qaragan, ikkinchisi esa burun tomonga (yaqinlashuvchi gʻilaylik) yoki chekkaga (uzoqlashuvchi gʻilaylik) ogʻgan boʻladi.

Funksional

Funksional gʻilaylikda koʻz tashqi muskullari, ularning optik apparati yoki koʻz toʻr pardasining funksiyalari buziladi. Koʻpincha yosh bolalarda uchraydi. Bolalarda ikki koʻzning hamkorlikda normal ishlash faoliyati 2—3 yoshidan boshlab rivojlanadi. Shu davrda bola qattiq qoʻrqsa yoki qizamiq, skarlatina, difteriya, gripp kabi ogʻir yuqumli kasalliklar bilan kasallansa yoki koʻz nur sindirish faoliyati normal rivojlanmasa, funksional gʻilaylik paydo boʻladi. Uni dori-darmon, uzoq davom etadigan turli koʻz mashqlari yoki operatsiya yoʻli bilan davolash mumkin. Funksional gʻilaylikda sogʻ koʻz qoʻl bilan berkitilsa, gʻilay koʻz toʻgʻri tura oladi.

Falajlanish

Falajlanish gʻilayligida esa sogʻ koʻz qoʻl bilan berkitilsa, gʻilay koʻz shundayligicha turaveradi, toʻgʻriga qaray olmaydi. Chunki uning tashqi muskullari shikastlangan yoki miya qobigʻi pardalarining yalligʻlanishi natijasida butunlay falajlangan boʻladi. Bu gʻilaylikni operatsiya yoʻli bilan davolash qiyin. Gʻilay qoʻz doim yaxshi koʻrmaydi, chunki nur uning koʻz ichi sariq dogʻida emas, balki oʻsha qiyshiq koʻz qorachigʻi roʻparasidagi boshqa nuqtaga tushadi.

Davosi

Gʻilaylikni qancha tez davolasa, shuncha yaxshi. Birinchi navbatda, bola koʻzini tekshirtirib, koʻzoynak taqdirish kerak. Soʻngra uning koʻrish qobiliyatini oʻstirish uchun sogʻ koʻz berkitib qoʻyib, gʻilay koʻzga turli mashqlar buyuriladi. Bular foyda bermasa, operatsiya qilinadi. Hozirgi mikroxirurgik yoʻl bilan 2—3 yashar bolalardagi gʻilaylik tuzatilmoqda.

G’ILAYLIK

Bolalar oftalmologiyasida g’ilaylik (geterotropiya yoki strabizm) bolalarning 1,5-3 foizida, qizlar va o’g’il bolalar bilan bir xilda kuzatiladi. Qoida tariqasida, g’ilaylik ko’zlarning birgalikda ishlashi rivojlanadigan 2-3 yoshlikda yuzaga keladi; ammo tug’ma g’ilayliklar ham kuzatilishi mumkin.
G’ilaylik faqat kosmetik nuqson emas: bu kasallik vizual analizatorning deyarli barcha bo’limlarining faoliyati buzilishiga olib keladi va ko’plab vizual buzilishlar bilan birga kechishi mumkin. G’ilaylikda bir yoki ikkala ko’z joylashuvining markaziy o’qidan og’ishi shunga olib keladiki, o’qlar fiksatsiyalangan ob’yektda kesishmaydi. Bunday holda, miya po’stlog’ining ko’rish markazlarida chap va o’ng ko’z bilan alohida ko’riladigan monokulyar tasvirlar bir vizual tasvirga birlashmaydi va ob’yektning ikkilangan tasviri paydo bo’ladi. Ikkilangan tasvirdan himoya qilish uchun markaziy asab tizimi vaqt o’tishi bilan g’ilay ko’zdan olingan signallarni bostiradi, bu esa ambliopiyaga — ko’rish qobiliyatining funktsional pasayishiga olib keladi, bunda g’ilay ko’z ko’rish jarayonida deyarli yoki butunlay ishtirok etmaydi. G’ilaylik davolanmasa, ambliopiya rivojlanishi va ko’rishning pasayishi bolalarning taxminan 50 foizida kuzatiladi.
Bundan tashqari, g’ilaylik psixikaning shakllanishiga salbiy ta’sir ko’rsatadi, yopiqlik, negativlik, qo’zg’aluvchanlik rivojlanishiga yordam beradi va kasb tanlash va inson faoliyati doirasini cheklaydi.