Interfaollik vositalari

7-ma’ruza
Mavzu: Oliy ta’limda matematikani o’qitishni didaktiv vositalari va ularning klassifikatsiyasi
Reja:

1. 
   Oliy ta’limda matematikani darslarida interfaol usullar.
   
2. 
   Verbal muloqot shakllari ma’ruzalarini faol usulda o’tkazish.
   
3. 
   Noverbal vositalar
   

INTERFAOLLIK VOSITALARI
Interfaol usul nima? An’anaviy ta’limda «nimani, qachon va qaerda» muammolariga asosiy e’tibor qaratilgan bulsa, zamonaviy xamkorlikka asoslangan ta’lim texnologiyalarida «qanday qilib o’rgatish kerak?» degan muammo MUXIM urinni egallaydi.
Ta’lim jarayonida o’rgatuvchi va o’rganuvchilar xissasining nisbati insoniyat taraqqiyotining (sivilizatsiyaning) turli davrlarida turlicha bo’lgan. Bir vaqtlar ta’lim beruvchilar yetakchi bo’lgan bo’lsa, ma’lum davrlarda ta’lim oluvchilar tashabbuskor bo’lishgan va bunday faolliklarning ijobiy va salbiy jixatlari tadqiq etilgan. Keyingi o’n yilliklarda ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchining xamkorlikdaga faoliyatiga asoslangan ta’lim texnologiyalari jadallik bilan rivojlanmoqda va ommalashmokda. Pedagoglar bunday ta’lim texnologiyalarini «xamkorlik pedagogikasi» deb atashmokda. Bunday xamkorlikka asoslangan ta’lim texnologiyalari AQSH, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Germaniya kabi rivojlangan mamlakatlarda keng ko’llanilib, yuqori samaradorlikka erishilmokda. Bunday ta’lim texnologiyalaridan biri interfaol o’qitish metodlariga asoslangan. «Inter» suzi lotincha bulib, o’zbekcha «oralik,», «urtasi», «uzaro» kabi manolarni bildiradi. Demak , interfaol talim texnologiyalari ta’lim beruvchi bilan ta’lim oluvchi urtasidaga uzaro faollikka asoslangan xamkorlik ekan. Tabiiyki interfaol ta’lim texnologiyalari ta’lim tizimidagi uzaro faol usullar (metodlar)dan tarkib topadi.
Xamkorlikka asoslangan, talaba-o’kuvchilarning faolligini oshirishga muljallangan, talaba-o’quvchilarni boshqalarning fikrini eshitshga, tushunish, xurmat qilish, o’zgalar manfaatlari bilan xisoblashish, ulardan o’rganish, ularga urgatish, ta’sir kila olish, uzining va boshqalarning «men»ligini sezish, xis kilish, uzini boshkarish, fikrini lunda va anik bayon kila olishga urgatish ga karatilgan «interfaol» o’qitish usullari tez sur’atlar bilan rivojlanib, ijobiy samara bermoqda. Interfaol usullar guruxdagi kichik guruxlar urtasida rakobat muxitini vujudga keltirib, talaba-ukuvchilarni xarakatchanlikka boshlab, ruxlantiradi, natijada talaba-ukuvchilar xamkorlikka urgana boshlaydilar. Xar kanday interfaol usul tugri va maksadga muvofik kullanilganida urganuvchilarni mustakil fikrlashga urgatadi.
Interfaol usullarda muammoli, xayotiy vaziyatlardan foydalanish juda yaxshi natijalar beradi. Baxsli, muammoli vaziyat-insonning faoliyati davridagi fikrlash natijasiga bogaik bulib koladigan murakkab xolat yoki sharoitga tushib kolishidir. Bunday xolatda u xodisa yoki jarayonni kanday izoxlashni bilmaydi. Baxsli, muammoli vaziyatlar talaba-ukuvchilarning akliy kuchini zuriktiradi, vaziyatni oydinlashtirish uchun yullar kidira boshlaydi. Kiyinchiliklar bilan tuknashadi. Odam muammo bilan yuzma-yuz (tuknash) kelgandagnna fikrlay boshlaydi. Uzida mavjud biyaimlar bilan fikrla amallar bajara boshlab, saviyasiga mos darajadagi xulosalarga kela boshlaydi.
Talaba-o’quvchilar uzlari bajargan, topshiriklarni kanday kilib bajarganligini aytib, tushuntirib bera olishlari lozim. Qanday o’ylagani, fikrlagani xaqida gapirib bera olishlari kerak. Muammoni xal kilish jarayonidagi tushunmay kolgan urinlarini uz suzlari bilan ifodalab bera olishi, urgatuvchi uchun juda muximdir.
Talaba-o’quvchilarni ma’lumotlar bilan faol ishlashga urgatuvchi usullarni interakgiv metodlar deyiladi [2. 12-14].