Mezon — o ic h o v bki ko‘rsatkichdan
iborat m antiqni talab
etish ig a
qaramay, pedagogikada u har doim kompleks b o iib chi
q a d i,
chunki pedagogika tizim ida o iib boruvchi jarayonlar sa
bab va oqimlami ajratishning iloji boim aydi.
Oldin ko‘rsatib oülganidek, kerakli natijalarga o ‘qituvchi va
o ‘quvchilami haddan tashqari ish bilan band etish y o ilari orqah
erishish mumkin. Q o‘shim cha yuk ish qobiliyati pasayishiga,
yomonlashuviga olib keladi. Muvofiqlashtirishning o ic h o v m e
zonlari kerak. Faqat shundagina o‘zi uchun m um kin b o ig a n che-
garada ish olib boruvchi o ‘qituvchi va o ‘quvchilar ortiqcha yuk-
siz o‘quv -taiim jarayonini qulay, deb hisoblash mumkin.
Eslatib
o iish kerakki, ilgarigi qoidalar bo‘yicha, ulami hah hech
kim bekor qügani yo‘q, búinchi sinfda bola uy vazifalarini bajarish
uchun 1 soat, ikkinchi sinfda 1,5 soat, uchinchi-to'rtinchi sinflarda
2 soat, beshinchi-oltinchi sinflarda 2,5 soat, yettinchi sinfda 3 soat,
sakkizinchi-to‘qqizinchi sinflarda 4 soat sarflashi kerak. Shunday
qilib, o‘quv-tarbiya jarayonini muvofiqlashtirishning
asosiy mezon-
oichovi sifatida ikki ko'rsatkich bir-biri bilan bog‘hq holda qo‘Uaniladi.
1. Taiim -tarbiya va o'quvchilaming rivojlantirishida o ‘sha sha-
roitlarda iloji boricha yuqori natijalarga erishish.
2. H ar bir yoshdagi o'quvchilar va o ‘qituvchilar sinfi uy ishlarini
bajarishlari uchun sarflanadigan vaqtlarini o ‘m atilgan normativ-
larga rioya qihsh.
M uvofiqlashtirishning m etodik asosi b o iib , pedagogik ja
rayonning ham ma kom ponentlarini, o‘zaro qonuniy aloqalarini
birgalikda murakkab
dinamik tizim lam i boshqarish, um umiy na-
zariyaga tayanib o'rganishni talab qiluvchi tizimh yondashish hisob
lanadi. Falsafiy kategoriyalar bo'yicha muvofiqlashtirish «chegara»,
«oichov»ga asoslanadi. U pedagogika tizimini u yoki bu tashkil
etuvchilarini giperbohzatsiyalashtirish, faohyat sur’atini, o ‘qitish
murakkabligini ko‘tarib yoki pasaytirib yuborishga qarshi chi
qadi, aynan ulam i ko‘rishga muvofiq chegara tanlashni talab etadi.
Pedagogika tizimini muvofiqlashtirishning asosiy metodologik
talablari
quyidagilardan iborat;
• muvofiqlashtirishni boshqarish tartibi butun t izimni birdek
qamrab ohshi;
• qulay muqobilni tanlab olishda o‘quv-tarbiya jarayoni qonu-
niyatlarining hamm a tizimiga tayanish;
• tizim tashkil etuvchilarning ham m asini muvofiqlashtirish
imkoniyatlarini m untazam qayd etib borish.
M uvofiqlashtirishga yanada yuqoriroq masalalar va ularni
yechishda takomillashgan texnologiyani qo ilab boruvchi doimiy
harakatlanuvchi innovatsion jarayon sifatida qaraladi. Shunga e’ti
bor
berish kerakki, bir tom ondan muvofiqlashtirish pedagogik
jarayonning mavjud sharoitga moslashuvini nazarda tutsa, boshqa
tom ondan o ‘zi yangi sharoit yaratib,
unga pedagogik jarayon
moslashishini talab qiladi. Bu yerda hech qanday qarama-qarshilik
yo‘q, chunki bu ikki jarayon bir-biri bilan b o g iiq holda davom
etadi. Agar biz bugun sharoitga moslashsak, bu bizga b o g iiq
bo im ag an vaziyat bilan bogiiqdir. Lekin pedagog har doim ulami
muvaffaqiyath borishi uchun muvofiqlashtirishga intiladi.
Amalda muvofiqlashtirish
sinf va um um an, maktab o'quv-
chilari erishgan bilimlarni, shuningdek, tarbiyasining rivojlan-
ganlik darajasini belgilangan ko ‘rsatkichlar bilan baholashdan
boshlanadi. Odatda,
uni aniq, to ‘g‘ri baholash darajasi pastroq
b o ia d i, Biroz vaqtdan keyin natijalar o'sishining m um kinlik da
rajasi loyihalashtiriladi. So'ngra ko‘zlangan o ‘zgarishni ta ’m in
lashga qaratilgan o'quv-tarbiya choralari tizimi q o ilan ilad i. Bu
ishlar yakunida erishilgan natijalar va jarayonlar qulay m umkin
b o ig an lari bilan sohshtiriladi, o ‘quvchi va o ‘qituvchi uy vazifasi
ham da sinfdan tashqari ish olib borishga ketkazgan kuchlari nor-
mativdagisi
bilan solishtirilib, muvofiqlashtirish darajasi haqida
xulosa chiqariladi.
M uvofiqlashtirish o ‘quv-tarbiya jarayoni qonuniyatlari va
asoslaridan tabiiy kelib chiquvchi uslublar tizimi orqali amalga
oshiriladi.
