Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Cho`l mushugi-

Cho`l o`rmonlari-

Cho`l qora iloni- (gayduka) bo`yi 55 sm gacha boradi. Usti och- qo`ng`ir-qo`ng`ir kulrang. Orqasi bo`ylab egri qoramtir yo`l ketgan. Tanasining ikki yonida qoramtir dog`lari bor. O`zbekistonda Chirchiq vodiysida, Sirdaryo atroflarida, Chotqol tizmasida uchraydi. Asosan hasharotlar, kemiruvchilar, kaltakesaklar bilan oziqlnadi. Chaqishi boshqa ilonlarniki kabi xavfli emas. Ilon chaqqan joy og`rib, shishadi, bir necha kundan keyin tuzalib ketadi. Yer yuzasida gaydukaning bir necha xil turlari bor. Ular bir-biridan rangi, kata-kichikligi, yashash sharoitlari bilan farq qiladi.

Cho`l yulg`uni- jingʻil ham deyiladi. Yulg`un Janubiy Yevropa, Janubiy Afrikaning choʻl, chala choʻllarida va Osiyoda (Hindistongacha) 54 turi tarqalgan. Rossiyaning janubi, Kavkaz, Qozogʻiston va Oʻrta Osiyoning daryo va soy boʻylarida, toʻqay oʻrmonlarida, chakalakzorlarda, koʻl va dengiz qirgʻoqlarida uchraydi. Oʻzbekistonda yulg`unning 12 turi oʻsadi. Oʻzbekistonda 250 ming gektar yulg`un changalzorlari bor. Butasimon yulg`unning boʻyi 1—3 m, daraxtsimonlariniki 6— 8 m gacha bo`ladi. Barglari mayda, gullari mayda oq, och pushti, binafsha rang, uzun shingilsimon toʻpgulga yigʻilgan. Yulg`un yorugʻsevar, qurgʻoqchilikka, shoʻrxokka, zaxlikka chidamli oʻsimlik. 40—50 yilgacha yashaydi. Yulg`un yoqilgʻi, koʻchma qumlarni mustahkamlash uchun ekiladi, yogʻochidan oʻymakorlik ishlarida foydalaniladi, novdasidan turli buyumlar toʻqiladi. Poʻstlogʻida boʻyovchi va oshlovchi moddalar bor.