Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Katta chittak-

Katta Farg`ona kanali-(to`liq nomi: Usmon Yusupov nomidagi Katta Farg`ona kanali) — Farg`ona vodiysida qurilgan eng yirik suv inshootlaridan biri. O`zbekiston (283 km), Tojikiston (62 km) va Qirg`iziston (13 km) hududidan o`tadi. Kanal vodiyni shimoli-sharqdan janubi-g`arbga kesib o`tgan. Asosiy o`zani uzunligi 350 km. Katta Farg`ona kanali Norin, Qoradaryo, So`x daryolaridan suv oladi. Kanal trassasi 2 traktdan iborat. Yuqori Norin trakti (44 km) Norin daryosi (Uchqo`rg`on shahri yaqini)dan boshlanib, Kuyganyorgacha yetib boradi. Quyi Qoradaryo trakti (301 km) Qoradaryoga qurilgan Kuyganyor to`g`onidan boshlanib Sirdaryo bilan deyarli parallel holda janubdada Tojikiston Respublikasi Xo`jand shahri yaqinigacha (Qayroqqum suv omboridan quyiroqda) davom etgan. Kanal 1939-yil avgustida xalq hashari bilan juda qisqa muddatda (45 kunda) qurib, bitkazildi. 1940-yilda Tojikiston hududida yana uzaytirildi. Kanal qurilishida 160 ming kishi qatnashdi. Kanal 1953-1962, 1964- va 1967-yillarda qayta ta`mirlandi. Uzunligi 345 km ga yetkaziladi. O`zbekiston va Qirg`iziston, Tojikistonda 500 ming gektar sug`oriladigan yerlarning suv taʼminoti yaxshilandi, yangi yerlarni o`zlashtirish imkoniyati paydo bo`ldi. Kanaldan transport o`tishi uchun 101 ko`prik qurilgan. Kanal suvi O`zbekistonda 3 viloyat (Andijon viloyatida 66,6 ming ga, Namangan viloyatida 12 ming ga, Farg`ona viloyatida 125 ming ga), Qirg`izistonning O`sh viloyatida (0,76 ming ga) va Tojikistonning Sug`d viloyatida (10 ming ga) yerlarni sug`orishda foydalaniladi. Kanalga 1966-yilda kanal qurilishi tashabbuskorlaridan biri bo`lgan davlat arbobi Usmon Yusupov nomi berilgan.