Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Қийноқ ҳамда муомала ва жазолашнинг қаттиқ, шафқатсиз, ноинсонийлик-
ка зид ёки қадр-қимматни камситувчи турларига қарши Конвенция 10 декабрь 
1984 йилда қабул қилинган ва 26 июнь 1987 йилда кучга кирган. Конвенция-
нинг қатнашчи­давлатлари ўз юрисдикцияларидаги ҳар қандай ҳудудда қийнаш 
актларининг олдини олиш учун самарали қонунчилик, маъмурий, суд ва бошқа 

---

74
чораларни қўллаш мажбуриятини оладилар. Уруш ҳолатими ёки уруш хавфи-
ми, ички сиёсий берқарорликми ёки бошқа исталган фавқулодда ҳолат экан-
лигидан қатъи назар, қийноқни оқлашга хизмат қилолмайди.
Конвенциянинг муҳим ўзига хос жиҳатлари қуйидагилардан иборат:
биринчидан, у иштирокчи­давлатлар ўз миллий қонунчилигида қийноқларни 
тўлиқ тақиқлашини назарда тутади;
иккинчидан, унда юқори турувчи раҳбар буйруғи ва ҳеч қандай истисно 
ҳолатлар қийноқлар ва бошқа шафқатсиз, инсонийликка зид ёки қадр­қимматни 
камситувчи муомала турлари ва жазоларни оқлаш учун хизмат қилмаслиги 
мустаҳкамланган;
учинчидан, у ҳар қандай қийноқни қўллаган шахс ҳар қандай иштирокчи­
давлат ҳудудида суд таъқибига олиниши мумкинлигини ўрнатади. Ҳар қандай 
қийноқ актини содир қилганликда гумон қилинаётган шахс суд жавобгарли-
гига тортилиши ёки суд жавобгарлигига тортиш мақсадида ҳудудида жиноят 
содир қилган қатнашчи­давлатга ушлаб берилиши мумкин;
тўртинчидан, у агар қайсидир иштирокчи­давлат ҳудудида тизимли 
қийноқлар қўлланилиши ҳақида ишончли маълумотлар мавжуд бўлганда 
халқаро суриштирувни амалга оширишни кўзда тутади. Иштирокчи­давлатнинг 
розилиги билан бундай суриштирув унинг ҳудудини кўздан кечиришни ҳам 
кўзда тутиши мумкин.
Мазкур Конвенциянинг амалга оширилишини қийноқларга қарши 
Қўмита кузатади.
Ирқий камситишнинг барча турларини йўқ қилиш тўғрисидаги