İnsaniyat hámme waqıt qarsılıqlar

Prezidentimizdiń xalıq penen pikirlesiw ba
ǵ
darlaması ruwxıyatımızdıń 
joqarılawınıń jańa basqıshı 
(Juwmaqlaw ornına) 
Xalıq - qúdiret, xalıq okean, xalıq jámiyet tutqası, xalıq mámleket iyesi, 
xalıq mu
ǵ
állim, xalıq nazaratshı. Sonlıqtan xalıqtan bóleklengen hákimiyattıń 
ómiri qısqa, xalıqtıń qarsılı
ǵ
ına giriptar. Xalıq mápin hámme nárseden artıq 
qoyıp, onıń
ǵ
amın oylap xalıqqa xızmet qılıp, onı parawan turmısqa basla
ǵ
an 
kóregenli hákimiyat, al
ǵ
ıslar
ǵ
a miyassar, keleshegi aydın hám xalıqtıń 
ruwxıyatın kóteredi.
Xalqımız ásirler boyı ádil patshanı háwes qıl
ǵ
an hám hákimiyattıń 
barlıq buwınlarında
ǵ
ı basshılardan miyrimlilikti kútken, xalıqtan bóleklengen
basshılardı jaqtırma
ǵ
an. Onıń bir mısalına qaraqalpaq klassikalıq ádebiyatınıń 
ulaması Kunxoja bılay deydi: 
Eldiń arın arlamasa, 
Barı-joqtı barlamasa, 
Ash – arıqqa qaramasa, 
Onday basshı neshe kerek.
30
Karimov İ.A. «Joqarı mánawiyat jenilmes kúsh» T. 2008-j 166-169-b. 

---

154 
Hátteki, házireti Nawayı tek basshı 
ǵ
ana emes, al xalıqtıń mápin
oylama
ǵ
an adamdı da adam dep aytıw
ǵ
a sanamay: 
«Adam demeńler geybir adamdı, 
Onıń joqdur xalıqtıń
ǵ
amınan 
ǵ
amı» dep kesip aytqan. Babalarımızdıń bul 
armanına muwapıq xalıqtıń mápin sheshiwdi oylap, 
ǵ
árezsiz adalatlı
demokratiyalıq mámleketti qol
ǵ
a kirgizgen, biziń birinshi Prezidentimiz
İslam Karimovtıń ádil siyasatı tiykarında iske astı.
İslam Karimovtıń huqıqıy demokratiyalıq mámleket dúzip, onıń tiykar
ǵ
ı 
maqseti: hámmesi insan ushın degen óshpes ideyasınıń tiykarında húrmetli
prezidentimiz Sh.M.Mirzieyov 2017 jıldı elimizde «Xalıq penen pikirlesiw
hám insan mápi» jılı dep járiyalap, «mámleketlik uyımlardıń puqaraları menen 
óz-ara múnásibetleri boyınsha kóz qarasların túp tamırınan qayta kórip 
shı
ǵ
ıw» kontseptsiyasın islep, xalıqtıń 
ǵ
amın oylawdı jánede tereńlestiredi. 
Bul kontseptsiyada el basshımızdıń xalıqtıń mápin birinshi orın
ǵ
a qoyıp 
onı mámleketti basqarıwdıń siyasiy wazıypası etip belgilewi hám onı iske 
asırıw boyınsha húkimet aldına tiykarlı hám sózsiz orınlaw
ǵ
a tiyisli bol
ǵ
an 
talaplardı qoyıwı, júdá bir ádalatlı waqıya bolıp, dúnyada máleketti
basqarıwda
ǵ
ı siyrek ushırasatu
ǵ
ın tariyxıy qubılıs boldı. 
Bul kontseptsiyada xalıq mápin támiynlew ushın, eń dáslep onıń menen 
pikirlesiw hám kewil kúyin biliw, xalıqtıń tilegi qanday, qanday máselelerdiń 
sheshiliwine ırza, ne nárselerge narazı ekenligin tabıwdı terenlestirip, xalıq 
penen pikirlesiwdi hámme hákimiyat buwınlarınıń aldına tiykar
ǵ
ı másele qılıp 
qoyılıwı úlken strategiyalıq maqsetti kózge tutqanlı
ǵ
ın kórsetti.
Shınında da bul pikirlesiw nátiyjesinde hárbir adam burın
ǵ
ı totalitar 
mámleketlik sistemasında
ǵ
ı tastıyıqlan
ǵ
an mashinanıń bir shúyi emes. Ol ózi 
mámleket, ózi biyleydi, ózi basqaradı degen ózbek ádebiyatınıń jarqın juldızı 
E.Vaxidovtıń: 
«Dostım sen ózińdi kóp ápiuayı tutpa,

---

155 
Áziz bendemiz dep iyip júrmes bas,
Jurttıń iyesiseń hasla umıtpa, 
Sen óziń dáwletseń áziz watanlas» degen ibratlı sózin sana
ǵ
a sińdirip 
adamdı tárbiyalaw
ǵ
a jollaydı. Bul adamdı mámleketlik siyasatqa isenimin 
bekkemlep qoymastan sol mámleketlik qararlardı ámelge asırıwdıń shaydası 
bolıwına sebepshi boladı.
Xaqıyqatında hesh waqıtta hesh elde xalıq penen oylaspay, pikirlespey 
xalıqtıń parawanlı
ǵ
ın sheshiw múmkin emesligi belgili. Sebebi adamıylıq 
tábiyattıń bir tereń qásiyeti adamlardıń óziniń qádiri boyınsha bahalanıwına 
qumarlıq. Bul adamdı úzliksiz qıynaytu
ǵ
ın hawesi, shóli. Kim sol shóldi 
qandırsa, onıń júregin iyeleydi. 
Demek adamnıń turmısınıń tiykarında onıń háwesi, qálewi, maqseti sıyaqlı 
ruwxıyatı jatadı. Olay bolsa pikirlesiwde sózsiz sáwbetlesiwshilerdiń bir nárseni 
qálewin, istegin tawıp, onı islewge talpındırıw júdá danalıq qatnas bolıp bul 
haqıyqatlıqtı tereń túsingen Prezidentimiz xalıq penen pikirlesiwde xalıq neni 
qaleydi, nenii jaqtıradı solardı bilip onıń menen til biriktirip, ruwxın kóterip 
rawajdıń tabısın támiynlewi danalıq sheshim bolıp esaplanadı.
Bul isti úzliksiz túrde alıp barıp, onıń orınlanıwın tiyisli basshılardan
talap etiw, so
ǵ
an qarap olardıń iskerligin bahalaw, xalıq penen pikirlesiwdi 
qural qılıp, onı ámelge asırıwda el basshımızdıń óziniń zimmesine alıwı, 
siyasiy basshınıń sheberligi, haqqanıy xalıqparwarlı
ǵ
ın kórsetedi. 
Ótken shoralar dáwirinde insan mápine 
ǵ
amqorlıq ornına, insan mápi 
óltirilip, ruwxıyatı basıldı. Adamdı al
ǵ
a súyreytu
ǵ
ın quwatlardıń biri bol
ǵ
an 
mapdarlıq esapqa alınbadı. Adamlar «Bizar
ǵ
a barsam neter ır
ǵ
alsam kúnim 
óter» dep mámleketlik jumısqa ıqlası bolmadı. Bunda hámme teńlestirilgen edi, 
qalay isleseńde teńdey aylıq, adamlardıń qolın suıttı. Baqımandalıq háwij aldı. 
Olar «Jarlılıq degen jaqsı eken jatıp isher as bolsa» dep biyparwalıqta jasadı.

---

156 
Bunday maptarlıqtı, uqıplılıqtı, talaptı, isbilermenlikti esapqa almaytu
ǵ
ın 
ja
ǵ
day, birewdiń al
ǵ
a shı
ǵ
ıp ózin kórsetiwine kesent berdi. Qandayda bolsa bir 
isti baslayın degen adam
ǵ
a joqarıda
ǵ
ı kúshli qol «nel`zya» dep toqtattı. 
Nátiyjede xalıq ózliginen bir nárse islep shı
ǵ
ara almadı. Aytayıq 6 qoydıń 
terisinen islenetu
ǵ
ın dublenka qolımızdan kelmedi. Mektepke kerekli pordı-da 
Belarusiyadan alıp keletu
ǵ
ın edik. Awıllarda
ǵ
ı turaq jaylardıń dógeregi Aydıń
túr-túsine uksar edi. Baxsha egip, mal saqlap, ne qılasań, hámmesin ózimiz 
jetkeremiz, dúkanlar
ǵ
a toltırıp qoyamız dep xalıqtı hayyarlıqqa úyretti. Xalıqtıń 
bunday awhalı, ruwxıylı
ǵ
ınıń tómenligi olardı basqarıw
ǵ
a ańsat bolatu
ǵ
ın edi. 
Ózbekistan xalqı 25 jıl 
ǵ
árezsiz rawajlanıwdıń nátiyjesinde, elimizdegi 
mámleketlik sistemanıń artıqmashlıgın, hámme is insan ushın ekenligin tereńnen 
túsine basladı. Xalıq eski kommunistlik ideologiyanıń tásirinen tazalandı, 
ózligine qayttı, ruwxıylı
ǵ
ın tikledi. Nátiyjede xalqımız óziniń mápin 
mámleketlik máp penen uy
ǵ
ınlastırıp Ózbekistannıń biyik keleshegine isenip, 
onıń parawanlı
ǵ
ı ushın gúreske birlikte kúsh qosıwdıń abzallı
ǵ
ın túsindi. 
Mine házir biziń kóregen Prezidentimiz xalqımızdıń mápin qor
ǵ
ap, onı 
anıqlap, onıń qálewiniń tiykarında eldi bayıtıwdı qol
ǵ
a alıp úlken keleshekke 
órkenlewdiń tiykarın saldı.
Álbette jáhán mámleketleriniń basshılarınıń hámmeside xalıq mápin 
aytadı. Lekin bunday xalıqtıń ishine úzliksiz kirip, onıń dártine dárman, 
tabısına parwana bolıwdı el basshımızdıń shıntlap óz qolına alıwı, eldiń
gúllene beriwiniń táreptarı bolıp xalıq penen hákimiyattıń miytindey birligine
alıp keledi.
Bul xalıq penen pikirlesiwdiń jańa kontseptsiyasında Prezidentimiz 
óziniń «Erkin hám abadan, demokratiyalıq Ózbekistan mámleketin márt hám 
ullı xalqımız benen birge quramız» degen Ózbekistan Respublikası Prezidenti 
lawazımına kirisiw saltanatlı máresimindegi bayanatında orta
ǵ
a shı
ǵ
ardı. Ol 

---

157 
bayanatta «xalıq mámleketlik idaralar
ǵ
a emes, al mámleketlik idaralar
xalqımız
ǵ
a xızmet etiwi kerek» dep tastıyıqlap bul iste kóp jıl
ǵ
a móljellengen
pútkilley jańa sistemasın payda etiwdiń tiykarın kórsetip bılay dedi: «Barlıq 
mámleketlik uyımlardıń jumısında xalıqtıń múrajatleri menen islesiw boyınsha 
sapası ja
ǵ
ınan pútkilley jańa sistema
ǵ
a ótiwimiz kerek» ya
ǵ
nıy barlıq 
dárejedegi uyımlardıń basshıların xalıqtıń aldında esap beriw sisteması 
engiziledi.
Bunı biz, xalıq penen islesiwdiń jańa sistemasınıń payda bolıp
 
atır
ǵ
anlı
ǵ
ın xalıq penen islesiw sstemasınıń túp-tamırınan jetilistiriw
ilajlarınıń, xalıq qabıllawxanalarınıń turmısqa engiziliwinen kórip otırmız.
Bul kóz-qaras huqıqıy demokratiyalıq Ózbekistandı qurıwdıń eń bekkem 
fundamenti bolıp, demokratiyanı xalqımızdıń tereń túsiniwine ya
ǵ
nıy 
Ózbekistan «Xalıq húkimeti» degen túsinikti sana
ǵ
a sińiriwge qaratıl
ǵ
an ullı 
istiń baslaması. Ol haqqında Prezidentimiz «Biz birinshi gezekte kim menen 
pikirlesiwimiz, kim menen másláhátlesip jumıs islewimiz kerek. Bárinen burın 
xalqımız benen. Sonda xalqımız riza boladı» dep kórsetti. Haqıyqatında xalıqtıń 
rizalı
ǵ
ına erisiw húkimet basshılarına úlken baxıt, al xalıqtıń narazılı
ǵ
ı úlken 
ǵ
ar
ǵ
ıs bolıp, ruwxıy jetiklikitiń dárejesin kórsetti.
Prezidentimizdiń kontseptsiyasında
ǵ
ı bul úzliksiz iske asatu
ǵ
ın, hámme 
waqıt nazaratta bolatu
ǵ
ın insan máplerin támiynlew ushın adamlardıń ishine 
kiriw, olardıń táshwishleri menen jasaw zárúr degen kórsetpesinen shı
ǵ
atu
ǵ
ın 
juwmaq sonnan ibarat: bul jumıs kóz-kóz qılatu
ǵ
ın kompaniya emes, yamasa 
salam-álik, harmasın qatnasları emes ekenligi twyıladı.
Ol tabanlılıqtı, sabırlıqtı, bilimdi talap etetu
ǵ
ın pidayılıq hám
juwapkershilikli jumıs. Bul kópshilikti záwlim zallar
ǵ
a jıynap, olar menen
pikirlesiwden kóre tiyimli
ǵ
amxorlıqtıń, miyirmanlıqtıń, qayırlılıqtıń isi. 
Sonlıqtan adamlar menen olardıń bos waqıtlarında bir kesa shay ústinde

---

158 
ápiwayılıq tiykarda isenimge erisiw ja
ǵ
dayında
ǵ
ı kewil ashıw, aqıllasıw dep 
qaraw kerek.
Bul pikirlewde Prezidentimiz xalıqtıń mápine tiyisli barlıq turmıs
tarawların, ruwxıyat ólshemlerin qamtıwdı názerde tutadı. Ol birinshi ádillik 
ádalatlıqtı ornatıw
ǵ
a dıqqat awdardı. Elimizdiń Birinshi Prezidenti 
İ.A.Karimovtıń aytqanınday «Xalıq asharshılıqka shıdawı múmkin, al 
ádalatsızlıqqa shıday almaydı» degen duwalı sózine baylanıslı İ.Mirzieyov iske 
kirisiwden-aq sud-huqıq uyımlarınıń ádalatlı
ǵ
ı, elimizde tek nızam ústinligi,
onıń aldında hámmeniń teńligi máselesin qatań túrde qol
ǵ
a aldı. Demek insan 
huqıqların qor
ǵ
aw hámmege teńdey qatnas máselesi boyınsha pikirlesiw arqalı 
mámleketimizdiń ishki hám sırtqı siyasatınıń ádilligine isendiriw hám jınayat 
jazasız qalmaytu
ǵ
ınlı
ǵ
ın túsindiriw pikirlesiwdiń tiykar
ǵ
ı máseleleriniń biri 
bolıp esaplanadı.
Sonday-aq insan mápi ómirde tınısh-tatıw jasaw máselesin óz ishine aladı. 
Bul haqqında húkimetimizdiń sırtqı siyasatınıń ádilligi hám onıń ulıwma 
xalıqtıń maqullawına erisilgenligi belgili. Sonıń menen qatar tur
ǵ
ınlar óziniń 
jasap tur
ǵ
an mákanında
ǵ
ı tınıshlıqtı tatıwlıqtı kúseydi. Sonıń ushın huqıq 
buzarlıq hám jınayatlı isler bir jıl dawamında bolma
ǵ
an hám shańaraqtıń 
buzılıwı ushıraspa
ǵ
an, urı-ótirik náshebentlik aralaspa
ǵ
an mákanlardı húrmetlep 
onıń tájiriybesin en jaydırıwda pikirlesiwler insan ruwxıyatın joqarı kóteriwge 
xızmet etedi. 
İnsannıń eń joqar
ǵ
ı baylı
ǵ
ı den-sawlı
ǵ
ı. Demek hár-bir insannıń den-
sawlı
ǵ
ına 
ǵ
amxorlıq hám den-sawlıqtı saqlaw mákemelerindegi nahaqlıqtı, 
biyparwalıqtı saplastırıw ushın Prezidentimizdiń nátiyjeli isleri xalıq tárepinen 
qollap-quwatlanbaqta. Geypara orınlarda adam qádirin elestirmeytu
ǵ
ın den-
sawlıq xızmetkerleri tabılıp qaladı. Bulardı tabıw ańsat emes. Lekin xalıq penen 

---

159 
pikirlesiwde bul tarawda
ǵ
ı bir qansha kemshiliklerde ashılıp olardı dúzetip 
xalıqtıń ırzashılı
ǵ
ına erisiw ruwxıylıqqa tiyisli áhmiyetli wazıypa.
Ulıwma insan mápi kóp qırlı, bir sırlı qospalı, másele. Ol parawan turmıs, 
sapalı bilim, zawıqlı shadlıq, insan
ǵ
a húrmet hám ta
ǵ
ı kóp sanlı máselelerdi óz
ishine aladı. 
Ásirese bul máselede insannıń eń arzıwlı mápi ózine ılayıqlı jumısqa 
aralasıwı. Bul máselede keńes beriw hám járdem kórsetiw eń áhmiyetli 
ǵ
amqorlıq. Bul haqqında Respublikamızda hár jılı mıńlagan jumıs orınlarınıń
payda bolıp atır
ǵ
anlı
ǵ
ı, orta arnawlı hám joqarı oqıw orınların pitkergenlerdiń 
jumıs penen táminleniwinde húkimetimizdiń 
ǵ
amxorlı
ǵ
ı júdá zıyada. 
Lekin elede basshılar arasında xalıqqa is tawıp jaylastırıp olardı ırza qılıw 
isinde kemshilikler ushıraydı. Nátiyjede olar basqar
ǵ
an mákanlarında
ǵ
ı jumısqa 
jaramlı adamlardıń geyparaları basqa ellerge jumıs tabıw ushın ketip, birazı 
kewilsiz ja
ǵ
day
ǵ
a ushırap otır
ǵ
anlı
ǵ
ın esitip, oqıp otırmız. Bul máselede xalıq 
penen pikirlesip, onıń mápin kózde tutıp, jumıs ornın kóbeytiw ushın onı 
shólkemlestiriwdi qol
ǵ
a alıw basshınıń qıyın hám sawaplı isi, xalıqtıń 
ruwxıyatın joqarılatıwdıń fundamenti. 
Halıq penen pikirlesip, onıń mápin sheshiwdi ulıwma mámleketlik udayı 
islenetu
ǵ
ın ba
ǵ
darlama
ǵ
a aylandırıw sózsiz adamlardı jigerlendiredi hám xalıq 
xojalı
ǵ
ın rawajlandırıwda adam faktorın kóteredi. Nátiyjede ullı Berdaq 
babamızdıń: 
Jigit bolsań arıslanday tuwıl
ǵ
an 
Xızmet etkil udayına xalıq ushın 
Jigit bolsa arıslanday tuwıl
ǵ
an
Qaytpas hasla, qara bastıń 
ǵ
amı ushın» degen duwalı sózin er azamatlar
esine alıp, xalıq ushın janın pida etip, xalıq penen birge ósip, gúllenip, abıray-
mártebege iye bolıwdıń tiykarı bolıp, húrmetli Prezidentimizdiń júdá áhmiyetli
tapsırmasın orınlap abroy mártebege erisip joqarı ruwxıyatqa xızmet qıladı.

---

160