Innovatsiya va intergatsiya

Asosiy fanlar asosida tuzilgan kurslar
Bu kurslar zamonaviy bilimlarning har bir boiim ini qamrab 
oluvchi asosiy fanlar asosida tuziladi. Ular qatoriga pedagogika, peda- 
gogik texnologiya, pedagogik psixologiva, inson yoshi psixologiva- 
si, fan rivojlanishi jarayonini o'rganuvchi pedagogik psixologiva, 
fanning insonning boshqa hayot jarayonlariga bog‘liqligini o‘rganuv- 
chi; kibernetika - boshqarish, aloqa va informatsiyani qayta ishlash; 
informatsiyaning tuzilishi va xususiyatlarini, uning shaxs shakl- 
lanishidagi o'rnini o'rganuvchi informatika. Inson hayotining turli jara- 
vonlarida ilmiy yo'nalish bo'lgan tizimlarning aloqalarini o'rganuv- 
chi sinergetikaning qo‘llanilishi. Bu sinfdagi integrativ kurslarning 
mazmuni shu fanlar m a’nosi va strukturasi asosida tuziladi.
Umumiy ilmiy tushunchalar, qonuniyatlar,
nazariyalar asosidagi kurslar
Bu asosda integrativ kurslar y aratish haqidagi fikrlar yaxshi natijalar 
berdi. Mualliflar orasida yuqori darajadagi umumiylikni bildiruvchi 
tushunchalar: «materiya», «harakat», «modda», «maydon», «energiva» 
va boshqalar ko'p ishlatildi. Qonunlar orasida sermahsuli - tabiatni
187

---

saqlash qonuni odamlarning mehnat faoliyati. tufayli rivojlanishL 
tabiatga tuyg‘u bilan qarash bo‘ldi. Nazariyalar orasida integrativ 
kurs yaratish uchun asos b o lib asosiy tabiiy-ilmiy nazariyalar xizmat 
qiladi. Shunisi e’tiborga loyiqki, bu asosda integrativ kurslar yaratishga 
urinishlar ko'p bo'lgan bo'lsa ham, ular qovishmaganligi va m a’lum 
ketma-ketlikka, didaktik maqsadga ega emasligi bilan ajralib turadi. 
Fan evolutsiyasi bilan bog'liq muammolarni, tabiatni ilmiy nuqtayi 
nazardan o'rganish uslublarini, d a m n in g iimiy ko’rinishini o'rganish 
asosidagi kurslar - yuqoridagi barcha mavzuiar integrativ mazmunga 
ega va tatbiq etishga katta imkoniyatlari bon afsuski, bunday kurslar 
maktab faoliyatida qollaniluvchi material va o‘qitish uslubining 
murakkabligi tufayli hali keng tarqalgani yo'q,