Innovatsiya 2021: dolzarb muammolar va zamonaviy yechim

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
150
Tajriba muddatlari uning boshlanishi va yakunlanishini ifodalaydi hamda 
maqsad va vazifalardan kelib chiqib belgilanadi. Sinov bosqichlarini ham to‘g‘ri 
belgilash muhim ahamiyatga ega bo‘lib, belgilangan vazifalarning muayyan 
izchillikda va tartibli amalga oshirilishiga yordam beradi. 
Elektron kutubxona – intirnetning ajoyib imkoniyatlaridan biridir. Bu 
kutubxonaning elektron shaklidir. Kutubxona deganda odatda, ko‘plab kitoblar terib 
qo‘yilgan, katta javonlar joylashgan xonalar ko‘z oldimizga keladi. Elektron 
kutubxonalarda javonlar vazifasini jildlar, kitoblar vazifasini esa intirnet sahifalari 
bajaradi. Bu kutubxona ma’lumotlari elektron ko‘rinishda bo‘ladi va ular 
komp’yuterda joylashadi. Bu kutubxonadan foydalanish juda qulay. U orqali siz 
dunyoning ixtiyoriy nuqtasidagi elektron kutubxona ma’lumotlaridan foydalana 
olishingiz mumkin. Yana bir qulay tomoni zarur ma’lumot nusxasini ko‘chirib 
olishingiz mumkin. Elektron kutubxonadan foydalanish uchun komp’yuter, modem 
va intirnet tarmog‘i bo‘lishi yetarli. 
Faraz qilaylik, biron-bir ma’lumot bilan tanishish uchun elektron 
kutubxonadan foydalanmoqchisiz. Komp’yuter va intirnet yordamida ma’lumotni bir 
necha daqiqada topish mumkin. Ma’lumot dunyoning ixtiyoriy nuqtasidan bir zumda 
sizning komp’yuteringiz ekranida tasvirlanadi. Buning uchun siz komp’yuterning 
tugmasini bosishingiz va elektron kutubxonada kutubxonaga kirishingiz yetarli. Bir 
necha daqiqada ma’lumot ko‘z oldingizda namoyon bo‘ladi. Bu mo‘jizani eslatadi. 
Bu mo‘jiza virtuallik deb ataladi. Unga faqat komp’yuter va maxsus tarmoq orqali 
erishish mumkin. Bir necha yil avval bir misolni topish uchun oylab vaqt sarflash 
zarur edi. Bugun esa bu maqsadni amalga oshirish uchun boshqa shaharga borish va 
vaqt sarflash zarurati yuqoldi, elektron yordamga keldi. 
Xo‘sh virtual kutubxonaning o‘zi nima? Keyingi vaqtlarda virtual dunyo, 
virtual olam, virtual do‘st kabi so‘zlar paydo bo‘ldi. Virtual so‘zining ma’nosi. Bu 
tasavvur qilishdir. Virtual kutubxona bu odatdagi kutubxonaning abstrakt 
ko‘rinishidir. Bu kutubxona kitoblari, jurnallari va ro‘znomalari kitob javonlarida 
emas, balki komp’yuter xotirasida joylashgan bo‘ladi. Bu komp’yuterda yoki 
komp’yuter maxsus qurulmalarida raqamlar formatda saqlanadigan ma’lumotlarning 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
151
to‘plamidir. Bu; bosma, audio, vidio va multimediya ma’lumotlaridir. Elektron 
kutubxonada kutubxonachi bo‘lmaydi, shuning uchun zarur kitob yoki ma’lumotni 
komp’yuter javonlarida siz o‘zingiz qidirasiz. 
Elektron kutubxona odatdagi kutubxonadan bir qancha qulayliklarga ega; 
-joyning tejamlanishi, ya’ni kitoblarni saqlash uchun maxsus joy zaruratini 
yo‘qligi. 
-nodir asar va ma’lumotlarni saqlash va ulardan foydalana olish imkoniyatining 
mavjudligi. 
-foydalanishning qulayligi va yangiligi. 
-qidiruv tizimlarining mavjudligi. 
-ma’lumotlar hajmining cheklanganligi. 
-ma’lumatlarning audio, vidio va komp’yuter grafikasi yordamida sifatli va 
yaxshiroq aks ettirish mumkinligi. 
-qo‘shimcha xizmatlarning mavjudligi. 
Demak , elektron kutubxona – bu turli ma’lumotlar jamlangan intirnet 
sahifasidir. Bu sahifani kutubxonalarda maxsus markaz muttaxasislari muntazam 
ravishda komp’yuterga kiritadi va yig‘adi. Ya’ni ma’lumotlar doimo yangilanib 
turiladi va kutubxona hajmi kengayib boradi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, virtual kutubxona olim va olimalar 
qolaversa barcha ilimga chanqoq kishilar ishini bir muncha osonlashtirdi. Virual 
kutubxona yoshlar tarbiyasida, ularning ilmiy dunyoqarashini shakllanishida 
nihoyatda muhim o‘rin tutmoqda. Salmoqli kadr tayyorlashda, sog‘lom fikirlovchi 
barkamol avlodni voyaga yetkazishda virtual kutubxonaning o‘rni beqiyos. Yosh 
avlod uyida o‘tirib ham virtual kutubxona qulayliklaridan foydalana oladi, masofaviy 
ta’lim bugungi yosh avlod tarbiyasida odatiy holga aylanib bormoqda.