Innovatsiya 2021: dolzarb muammolar va zamonaviy yechim

Фойдаланилган адабиётлар 
 
1.
Антрушина Г.Б. Афанасьева О.В. English Lexicology. 1985. – Б. 223. 
2.
Арбекова Т.И. Лексикология английского языка. 1977. – Б. 240. 
3.
Б.Менглиев. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Қарши, 2004. – Б. 172. 
4.
Кононов А.Н. Грамматика современного узбекского литературного языка. 
Ташкент, 1960. – Б. 450. 
5.
М.М. Миртожиев. Ўзбек тили семасиологияси. Тошкент, 2010. – Б. 288. 
6.
Содиков А.С., Абдуазизов А. Тилшуносликка кириш. Тошкент, 1981. – Б. 
131. 
7.
Усмонов У. Умумий тилшунослик. Тошкент, 1972. – Б. 203. 
 
 
ФАН, ТАЪЛИМ, ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ТИЗИМИДА ИНГЛИЗ ТИЛИНИ 
КЛАСТЕРЛИ МОДЕЛ АСОСИДА ЎҚИТИШ ПРИНЦИПЛАРИ
 
Кушиева Нодира Ҳабибжоновна
Педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, PhD 
ЎзДЖТУ DSc докторанти 
Мамлакатимиз мустақиллигининг дастлабки йилларида иқтисодиёт 
тармоқларига мос таълим, фан ва ишлаб чиқаришнинг ҳамкорлигини 
таъминлаш, илмий-амалий тадқиқотлар ва инновацион ишланмаларни 
ривожлантириш, илмий-тадқиқотлар трансфери ва тижоратлаштириш бўйича 
комплекс ташкилий-ҳуқуқий чора-тадбирлар амалга оширилди. 
Иқтисодиёт тармоқларига мос таълим, фан ва ишлаб чиқариш 
ҳамкорлигини таъминлашнинг бугунги замон талабаларига мос механизмининг 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
77
яратилмаганлиги – илмий-амалий тадқиқотлар ва инновацион жараёнларни 
янада жадаллаштириш, илм-фан ютуқларига асосланган ишланмаларни ишлаб 
чиқаришга жорий этиш, тижоратлаштириш ҳамда иқтисодий ва ижтимоий 
соҳани модернизациялаш, ҳудудларни ҳар томонлама ривожлантириш, аҳоли 
турмуш даражаси ва фаровонлигини юксалтириш бўйича режалаштирилган 
ишларни амалга оширишда мавжуд камчиликлар яққол кўриниб қолди.
Шунга кўра узлуксиз таълим тизимида хорижий тилларни, ҳусусан, 
инглиз тилини таълим муассасалари учун фан, таълим ва ишлаб чиқариш 
интеграцияси механизмини яратиш ва такомиллаштириш бўйича кластерли 
моделга асосланган инновацион ўқув-илмий комплекс тизимини ташкил этиш 
ҳамда уни ҳудудий инновацион фаолият ва технологиялар трансфери 
марказларининг фаолияти билан боғлаб ўқитиш олиб бораётган тадқиқот 
ишимизнинг асосий вазифаси этиб белгиланган.
Фан ва техника жадал ривожланаётган бугунги кунда олий таълим 
тизимида мустақил таълим жараёнини ривожлантириш ва “Илм орқали билим” 
технологияларига асосланган тизимни шакллантириш асосида “Таълим-фан-
ишлаб чиқариш комплекси”ни ташкил этиш ва улар ўртасида интеграцион 
механизмни такомиллаштириб бориш муҳим аҳамиятга эга. Чунки, 
биринчидан, фанда юзага келаётган янги кашфиётлар асосидаги илмий 
ахборотларни талаба қисқа муддатли ўқиши даврида ўзлаштириш имкониятига 
эга эмас. Иккинчидан, ҳаётий талаблар жуда тез ўзгараётган бир пайтда ишлаб 
чиқаришда ҳам янги муаммолар юзага келмоқдаки, бу яратилаётган илмий 
кашфиётларга яна ҳам жиддийроқ ёндашишни талаб этмоқда [2]. Бунинг учун 
хорижий тилларни, жумладан, инглиз тилини мукаммал билиш тақазо этилади. 
Шунинг учун таълим жараёнини ҳаётий талаб ва муаммолар ечимига мос 
ҳолда такомиллаштириб бориш, хорижий тажрибаларни ўрганиш ва таҳлил 
қилиш лозим, талабанинг имконият ва лаёқати келажакда юзага келиши 
мумкин бўлган муаммолар ечимига қаратилган бўлиши керак. Шундагина 
ижтимоий жамият ва унинг иқтисодий барқарор ривожланишига асосли тарзда 
эришиш мумкин. Шунингдек, ишлаб чиқаришда фаолият кўрсатаётган 

---

INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM 
Стр. 
78
мутахассис, илмий тадқиқот институтидаги мутахассис олим ҳам ўз соҳасига 
доир янгиликлар ва уларнинг ривожланиш механизмлари билан танишиб 
бориб, замон талабларига мос маҳсулотлар яратиш ва кашфиётларни амалга 
ошириш бўйича аниқ стратегик режага эга бўлиши зарур [1].
Таълим 
муассасасида 
ўқув-илмий 
комплекс 
таркибан 
таълим 
йўналишларига мос равишда кичик ишлаб чиқариш жараёнларини ўз ичига 
олган технопарк, илмий лабораториялар, тажриба майдонлари ҳамда келгусида 
битирувчиларни ишга қабул қилиши мумкин бўлган ишлаб чиқариш 
корхоналари ва муассасаларни ўз ичига олади [3]. 
Таълим муассасаларида ташкил этилган ўқув-илмий комплекс ишлаб 
чиқариш 
корхонаси 
ва 
фан 
муассасаларда 
фаолият 
кўрсатаётган 
мутахассисларнинг малакасини ошириб боришида, янги технологияларни 
татбиқ этиш асосида фан ва ишлаб чиқариш ўртасидаги генетик боғлиқликни 
шаклланишига асос бўлувчи марказ бўлиши шак-шубҳасиздир [4]. 
Таълим муассасаларида ўқув-илмий комплекс яратишда илмий тадқиқот 
институтлари ва ишлаб чиқариш корхоналарининг фаолияти олий таълим 
билан бевосита боғлиқ эканлигини эътиборга олиш мақсадга мувофиқ. Чунки 
таълим муассасаларида тайёрланган мутахассис ишлаб чиқариш корхоналари 
ва илмий тадқиқот муассасалари учун мақсадли тарзда тайёрланади [5]. 
Шунинг учун ОТМдаги таълим жараёни ҳам бевосита ишлаб чиқариш 
корхоналари ва фан муассасалар фаолияти билан боғланган тарзда, ҳудудий 
инновацион фаолият ва технологиялар трансфери марказларининг фаолияти 
билан боғлаб ташкил этилиши мақсадга мувофиқ.