Innovatsion menejment funktsiyalari

4.Sanoat korxonalarida xayot xavfsizligi va mexnat muxofazasi tadbirlari.


4.1 Korxonada ish jarayonida mexnat muxofazasini ta`minlash.
Mexnat muxofazasi ish jarayonida insonning mexnat kobiliyatini, sogligini va xavfsizligini ta`minlash uchun yunaltirilgan majmuasi, sotsial iktisodiy, tashkiliy, texnik, gigienik, profilaktik tadbirlarni uz ichiga kamrab olgan.
Xar bir raxbar va muxandisning Uzbekiston Respublikasi «Mexnatni muxofaza kilish tugrisida» gi Konuniga amal kilish, ishlab chikarish xavfsizligi masalalarini tugri xal etishda raxbarlarning ushbu konundan tugri foydalana olishlari asos buladi.
Tashkilotlarda mexnat xavfsizligiga doir barcha karor va xujjatlarni taxlil kilish, kelgusida mexnat xavfsizligi darajasini kutarish, ish yuritishda texnika xavfsizligi mashgulotlarini utkazish, mexnat muxofazasi ishlarini tashkil etish, ukuv yurtlari ukuvchilari, ukituvchilari, talabalari, xizmatchi va ishchilari urtasida shikastlanish ning oldini olish xamda davlat standarti masalalari talablariga rioya etish maksadida «Mexnatni muxofaza kilish tugrisida» Konun kabul kilingan. Bu konun asoslari mazmun jixatdan juda keng kamrovli bulib, uz tarkibida jamoa shartnomasi, mexnat shartnomasi, kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish, mexnat intizomi, ayollar va bolalar mexnati ijtimoiy ximoya xamda boshka masalalarining mujassamlashtirgan.
«Mexnatni muxofaza kilish tugrisida»gi Konun asosida ishlab chikarishdagi inson sogligi uchun zararli bulgan omillarni bartaraf kilish baxtsiz
xodisalarni oldini olish va ish joylarining sanitariya – gigienik jixatdan konikarli xolatda bulishi uchun barcha zarur chora – tadbirlarni kurish ma`suliyatini ma`muriyat zimmasiga yuklatilganligin kursatib utilgan. Kasbiy zararliklar mavjud bulgan xududlarda mexnat kiladigan ishchilar uchun kiskartirilgan ish kuni kushimcha dam olish kunlari joriy etilishi, zararli ish joylarida ishlaganlarga, ya`ni juda issik xaroratli, sovuk, zax va soglik uchun zararli sharoitda mexnat kilayotganlar uchun maxsus ustama xak xamda ximoya kiyimlari berilishini kuzda tutadi. Kasbiy kasalliklarning oldini olish, ishchilarning sogligini mustaxkamlash maksadida ularni urnatilgan tartib asosida sut va parxez taomlar bilan ta`minlash joriy etilgan.
Ishlab chikarish korxonalarida Mexnat Kodeksi va mexnatni muxofaza kilish tugrisidagi me`yorlarni buzishda ayblangan raxbarlar shaxslar ma`muriy moddiy va jinoiy javobgarlikka tortiladi. Ma`mu riy javobgarlik – xodimga xayfsan berish, ishdan chetlashtirish, urtacha oylik ish xakining 20 % dan ortik bulmagan mikdorda jarima solish va mexnat shartnomasini bekor kilishdan iborat. Moddiy javobgarlik esa «Mexnatni muxofaza kilish tugrisida» gi Konunni buzgan shaxslarni nazorat tashkilotlari tomonidan belgilangan mikdorda jarima tulashga yoki keltirilgan moddiy zararni koplashga majbur kilishdan iborat. «Mexnatni muxofaza kilish tugrisida» gi Konunni buzish baxtsizlik yoki ulimga sabab bulsa, aybdor shaxslar belgilangan tartibda jinoiy javobgarlikka tortiladi.
Xotin – kizlar erkaklar bilan teng xukukli bulib, ular davlat, xujalik, madaniy va jamoat ishlarida faol katnashish imkoniyatiga ega. Mexnat Kodeksida xotin – kizlarning fiziologiyasi va onalikni ximoya kilish xisobga olinib ularning mexnatini muxofaza kilish belgilangan. Ogir va organizm uchun zararli ishlarda ayollarning mexnat kilishiga yul kuymaydi.
Mexnat Kodeksida usmirlar mexnatiga aloxida e`tibor beril gan 18 yoshga tulmagan yigit kizlarni ishga kabul kilishda ularning xoxishiga karab, yilning istalgan vaktida bir oylik mexnat ta`tili berilish belgilangan. Usmirlar fabrika, zavod ksaba kumitalari kushimcha ishlarni bajarishga jalb kilinmaydi. Ular tibbiy
kurikdan majburiy utkazib turiladi. Agar usmirlarni bajarayotgan yumushlari ularning sogligiga ta`sir kilayotganini sezilsa u xolda shifokor maslaxati va tegishli xujjatga asosan boshka ishga utkaziladi.