Innovation in the modern education system

 
 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM 
562
o‗quvchilarning matematik bilimdonligini oshirish va mustaqil ijodiy 
fikrlash ko‗nikmalarini shakllantirish, ularni kasbga yo‗naltirish, o‗rta maxsus, 
kasb-hunar ta‘limi muassasalarini ongli ravishda tanlash va kasbiy ta‘lim 
dasturlarini o‗zlashtirishda ko‗maklashish. Shunday ekan, umumiy o‗rta 
ta‘lim maqsad va vazifalarini amalga oshirish, o‗quvchilarda matematik 
qobiliyatlarni rivojlantirish uchun zarur tashkiliy, o‗quv-uslubiy, moddiy-texnik 
va psixologik-pedagogik shart-sharoitlarni yaratib berish lozim. 
O‗quvchilarda matematik qobiliyatlarni rivojlantirish, shaxsning hissiy, 
irodalilik jihatlarini, shuningdek, tavsifni rivojlantirish bilan bog‗liq. 
Qobiliyatlarni rivojlantirish muammolari faoliyatning turli ko‗rinishlariga 
qiziqishni rivojlantirish muammolari bilan chambarchas bog‗liq.
Psixolog olimlar ta‘biricha, ―qobiliyat- insonning shaxsiy salohiyati, 
imkoniyatlari bo‗lib, u bilimdan keskin farqlanadi, chunki bilim mutolaa 
natijasi hisoblanadi. Qobiliyat- shaxs psixologik va fiziologik tuzilishining 
xususiyati sanaladi. Qobiliyat ko‗nikma, malakadan farq qiladi va inson 
tomonidan ko‗nikma va malakalarning egallanishi jarayonida takomillashib 
boradi‖ [1]. Demak, har qanday qobiliyat shaxsga tegishli murakkab 
psixologik tushunchadan tashkil topgan bo‗lib, u faoliyatning talablariga 
mutanosib xususiyatlar tizimini o‗z ichiga oladi. Shu bois qobiliyat bironta 
xususiyatning o‗zini emas, balki shaxs faoliyatining talablariga javob bera 
oladigan va shu faoliyatda yuqori ko‗rsatkichlarga erishishni ta‘minlashga 
imkoniyat beradigan xususiyatlar sintezini tushunmoq lozim. Barcha 
qobiliyat uchun tayanch xususiyatlar – kuzatuvchanlik, ya‘ni insonni 
fahmlash, obyektdan u yoki bu alomatlarni ko‗ra bilish, ajrata olish 
ko‗nikmalari asosida shakllanadi.
Psixolog - olim M.G.Davletshin ta‘kidlashicha, qobiliyat - shaxsga 
tegishli murakkab psixologik tushunchadan tashkil topgan bo‗lib, u 
faoliyatning talablariga mutanosib xususiyatlar tizimini o‗z ichiga oladi. 
Demak, psixolog - olim ta‘biricha, qobiliyat umumiy va maxsus turkumlarga 
ajratiladi. Umumiy qobiliyat deganda, yuksak aqliy imkoniyat va taraqqiyot 
tushuniladi. Qobiliyat tabiiy ravishda shakllanishi va muayyan reja asosida 
rivojlantirilishi mumkin. Qobiliyatni ma‘lum faoliyatga moyillik yoki intilish 
orqali, tabiiy zehn nishonalarini aniqlash, mutaxassis rahbarligida uzluksiz 
faoliyatga jalb etish, qobiliyatni takomillashtirishning maxsus vositalarini 
qo‗llash, bilan uyg‗unlikda olib borish va boshqalar orqali rivojlantirish 
yo‗llari mavjud. Qobiliyatning yuqori darajasi iste‘dod va daholikda 
namoyon bo‗ladi [2].