Innovat sion

Nazorat savollari:
1. Tnnovatsion marketing Internet marketingidan nimasi bilan fa r q qiladi?
2. in te r n e t marketingning о 'ziga xos xnsusiyatlari nimadan iborat?
3. In tern et savdoning an 'anaviy savdodan fa rq i nimadan iborat?
4. Innovatsiyalarni boshqarishda Internet texnologiyalarining o ‘m i nimadan
ib o ra t?
5. In tern et texnologiyalarining korxonalar faoliyatiga va milliy iqtisodiyotga
t a ’siri nimadan iborat?
6. In te rn e t tizimi deganda nimani tushunasiz?
7. In tern et texnologiyalar pay do bo ‘lishi bilan innovatsiyalarni boshqarishda
r o ‘y bergan asosiy o'zgarishlar qatoriga nimalarni kiritish mumkin?
8. B o zo rn i segmentlashning Internet marketingdagi о ‘rni nimadan iborat?
9. In te rn e t texnologiyalarni amalga oshirish samaradorligiga qanday omil-
l a r ta 'sir etadi?
10. ICorxonada innovatsion marketing samaradorligini belgilab beradigan eng
m uhim omillar qatoriga nimalar kiradi?

---

V I I B O B
INNOVATSION MARKETING TEXNOLOGIYASI
7 .1. I n n o v a t s iy a l a r b o z o r id a m a r k e tin g t a d q i q o t l a r i
In n o v a ts iy a la r b o z o r id a m a r k e tin g ta d q iq o tla ri m a v ju d m a h s u lo t- 
la r b o ‘y ic h a a n ’a n a v iy m a rk e tin g ta d q iq o tla rid a n tu b d a n fa rq q ila d i. 
B u , b irin c h i n a v b a td a , s h u b ila n b o g i i q k i , in n o v a ts iy a la m in g a m a l- 
d a g i i s t e ’m o lc h ila ri y o ‘q v a b u ta d q iq o t u c h u n g u ru h s h a k lla n tiris h - 
n i q iy in la s h tira d i. Ik k in c h id a n , re s p o n d e n tla rd a m u n ta z a m is te ’m o l 
a m a liy o ti y o ‘q.
I n n o v a ts io n m a r k e tin g m iq d o riy ta d q iq o t u s u lla ri u c h u n sta tis - 
ti k a y o ‘q lig i v a u n in g o ‘z ig a x o s lik la ri sa b a b li tu rli x ild a g i si- 
fa t ta d q iq o tla r id a n fo y d a la n a d i. S ifa t ta d q iq o tla ri tijo r a tla s h tir is h
m u m k in b o ‘lg a n e n g m u h im e h tiy o jla m i a n iq la s h g a y o d a m b e r a
o la d i. S if a t ta d q iq o tla rin in g b o s h q a la r d a n a jra tib tu r u v c h i x u s u s iy a - 
ti ta d q iq o tla m in g d e d u k tiv d a n k o ‘ra k o ‘p ro q in d u k tiv fa ls a fa s in in g
q o ‘lla n is h i h is o b la n a d i. B u n d a n ta s h q a ri, s ifa t ta d q iq o tla r i k o ‘p ro q
ijo d iy s a lo h iy a tg a e g a b o ‘lib , ta d q iq o tc h id a n a q l- id r o k d a n ta s h q a ri 
ic h k i s e z g irlik n i h a m ta la b q ila d i. X a lq a ro a m a liy o td a s if a t ta d q iq o t­
la rin in g b e s h ta a s o s iy u s u lla ri m a s h h u r:
- h a q iq a td a c h u q u r ta d q iq o t o ‘tk a z is h , m u a m m o n in g y a n g i jih a t-
la rin i a n iq la s h h a m d a a n iq v a m a z m u n li b a h o la m i t a ’m in la s h im - 
k o n in i b e r a d ig a n h a r to m o n la m a in te rv y u ;
- fo k u s li g u r u h la r d a in te r v y u - u n in g s ifa t tijo r a t ta d q iq o tla r id a
o ‘s ib b o r a y o tg a n o m m a v iy lig i u la rn i y a s h irin
Videokamera 
y o rd a m i- 
d a k u z a tis h m u m k in b o 'l g a n re a l x a r id o r la r b ila n re a l v a q t r e jim id a
t o ‘g ‘r id a n t o ‘g ‘r i s u h b a t b ila n iz o h la n a d i;
105

---

- k iritilg a n k u z a tu v , b u n d a ta d q iq o tc h i o c h iq y o k i y a s h irin ta rz d a
y e ta rli d a ra ja d a u z o q v a q t d a v o m id a k u n d a lik h a y o td a is h tiro k etib , 
r o ‘y b e ra y o tg a n v o q e a -h o d is a la rn i k u z a ta d i, a y tila y o tg a n g a p la rn i 
tin g la y d i, ta d q iq o t v a z ifa si b ila n b o g ‘liq s a v o lla r b e ra d i. U s h b u u su l 
in n o v a ts io n m a h s u lo tn in g re a l sifa ti v a ta q d im e tila y o tg a n in n o v a t- 
sio n x iz m a tla r d o ira sin i s a m a ra liro q b a h o la s h im k o n in i b e ra d i;
- v a z iy a tli ta h lil, u n in g m e to d o lo g ik y o ‘n a lish i a so s id a p s ix o lo g i- 
y a s o h a sid a g i is h la r u c h u n x o s b o 'lg a n y o n a s h u v la r y o ta d i;
- p ro y e k s io n te x n ik a la r. M a z k u r usul fo k u s li g u ru h a ’z o la rid a n
y a n g i to v a rg a n isb a ta n o ‘z h is s iy o tla ri, fik r v a ista k la rin i b ild iris h
s c f ra lg a n h o lla rd a q o ‘llan ad i.
B o z o r u c h u n y a n g i b o ‘lg a n m a h s u lo tla r b o 'y ic h a m a rk e tin g
ta d q iq o tla ri q iy in lig i s h u n d a k i, is te ’m o lc h ila r « fo k u s li g u ru h »
s o ‘ro v la r id a u la r u c h u n y o 'l q o ‘y is h m u m k in b o ‘lg a n n a rx v a x a rid
m iq d o ri u y g 'u n la s h u v i h a q id a g i t o 'g 'r i d a n t o ‘g ‘ri s a v o lla r b u y e r d a
m a h s u lo tn in g is te ’m o lc h ila r u c h u n y a n g ilig i s a b a b li istis n o q ilin a d i.
In n o v a ts io n fa o liy a tn i re ja la s h tiris h d a ra q o b a tc h ila r m a h s u lo ti- 
g a n is b a ta n u s tu n lik q ila d ig a n m a h s u lo tg a e g a b o 'lis h d a n ta sh q a ri 
b o z o rn i p u x ta lik b ila n ta h lil q ilis h v a s a m a ra li m a rk e tin g ta d b irla ri 
o ‘tk a z is h z a ru r, c h u n k i b o z o rg a c h iq is h d a k o rx o n a q a ttiq ra q o b a t 
s h a ro itla rig a tu s h ib q o lad i.
B u n in g u c h u n e s a q u y id a g i a x b o ro tla m i o lish za ru r:
- k o m p a n iy a fa o liy a t k o ;rs a ta y o tg a n a tro f-m u h it h a q id a a x b o ro t;
- k o m p a n iy a n in g ic h k i re s u rs la ri h a q id a a x b o ro t;
- k o m p a n iy a n in g ta sh q i m u h it b ila n o‘ z a r o a lo q a la ri h a q id a a x ­
b o ro t.
K o m p a n iy a n in g fa n -te x n ik a ta ra q q iy o ti y a n g i y o ‘n a lis h la ri, 
is t e ’m o lc h ila rn in g x o h is h -is ta k la ri v a is te ’m o l ta la b in in g o 'z g a -
ris h la ri, b o z o r g a t a ’sir k o ‘rs a tis h im k o n iy a tla ri, s h u n in g d e k , is h la b
c h iq a rish , m o liy a v iy v a b o s h q a x a ra k te rd a g i ic h k i c h e k lo v la r h a q id a
a x b o r o t o lish k o m p a n iy a v a u fa o liy a t k o ‘rs a ta y o tg a n b o z o m i b ir-b i- 
ri b ila n b o g ‘la y d ig a n a x b o ro t o q im la ri b ila n b e lg ila n a d i.
106

---

7.2. I n n o v a t s i y a l a r g a t a l a b v a p o te n s ia l s a n o a t 
is t e ’m o li ta h lili
M a r k e tin g ta d q iq o t in i n g m a q s a d i - u n i b o z o r d a ta k l i f e tila d i- 
g a n d a s tla b k i p a y td a u s h b u k o r x o n a n in g y a n g i m a h s u lo tg a p a te n t 
y o k i b o s h q a v a q ti n c h a li k m o n o p o liy a s i tu fa y li b ir v a q tn in g o ‘z id a
k o r x o n a m a h s u lo tig a t a l a b h a m b o ‘la d ig a n y a n g i m a h s u lo tg a ta la b -
ni b a s h o r a t q ilis h d ir. B u q a to r g a m a h s u lo t s ifa tin i y a x s h ila y d ig a n , 
u n in g y a n g i m o d if ik a ts iy a s in i y a r a ta d ig a n te x n o lo g ik in n o v a ts i- 
y a la r n i h a m k ir itis h in u m k in .
In n o v a ts iy a la r b o z o r id a g i m a r k e tin g ta d q iq o tla ri m u a y y a n b o z o r
s e g m e n tla r id a ( b e lg il a n g a n s e g m e n t h o s il q ilu v c h i a lo m a tla rg a e g a
b o ‘lg a n i s t e ’m o lc h ila r g u r u h l a r i ic h id a ) m a h s u lo tg a m a v ju d ta la b n i 
b a h o la s h v a k e l a ja k d a g i ta la b d in a m ik a s in i b a s h o r a t q ilis h g a y o ‘n a l- 
tirila d i.
B u n d a u s h b u t a l a b n i n g s i g ‘ im in i h a m , n a r x b o ‘y ic h a m o s la s h u v - 
c h a n lig in i h a m b a h o l a s h z a ru r. S h u n in g d e k , m a h s u lo t u c h u n m a q - 
sad li b o ‘lg a n b o z o r s e g m e n ti d a g i i s te ’m o lc h ila r d a ro m a d la ri b ila n
m a h s u lo tg a h a r b ir n a r x d a u n in g e h tim o liy i s t e ’m o l m iq d o ri o 'r t a -
sid a g i b o g ‘liq lik n i b a h o l a s h h a m m a q s a d g a m u v o fiq . B u n d a y b a ­
h o la s h m a h s u lo tn in g m a q s a d l i i s t e ’m o lc h ila ri d a ro m a d la ri o ‘z g a ri- 
s h id a g i te n d e n s iy a la r n i b a s h o r a t q ilis h a s o s id a m a h s u lo tg a ta la b n i 
b a s h o r a t q ilis h im k o n in i b e r a d i. K e lg u s i d a v r d a g i e h tim o liy ta la b
h a jm i, b o z o r s a lo h iy a t i v a k o ‘la m i h a q id a g i h a r q a n d a y ta x m in la r