Ingenerlik geodeziyasi

Ólshew procedurasına tásir etetuǵın faktorlar

Olshew processindegi hár bir procedura, qáte dáregi boliwi múmkin jáne onıń aqırǵı nátiyjege ta‖sirini bahalaw talap etiledi.

Báǵdarlaw (bayramlaw ) hám fokuslash.

Ko―rsatish múmkin, 2 m aradaǵı suwretti alıw ushın reyka enıń 0. 3 mm kerek, 100 m aradaǵı suwretti alıw ushın - tek 14 mm keark. SHtrix-koddıń eni 50 mm bo―lgani ushın, reykanıń júzi menen (aldınǵı, júz tárepi menen) nivelirga qarsı o―rnatilishi shárt emes, nátiyje, xatto reyka ko―rinish chizig―iga 45° li múyesh tusida tursada, sanaq alınıwı múmkin.

Biyikliktiń o―zgarish anıqlıǵı suwrettiń ayqınlıǵı menen bog―liq emes, biraq, o―tkir fokuslangan ayqın suwret, o―lchash ushın kerek bo―lgan waqtın azaytadı.

Terbelisler hám illiqlik xilpillashi.

SHtrix-kod suwretine, samal, transport háreketi hám basqalar ta‖sirida payda bolǵan kompensatorning shayqalıwına o―xshab, ta‖sir etedi. Biraq, cifrlı nivelirlash ko―rsatuvlarni talap etpegenligi sebepli, onıń o―rniga kod seksiyası menen bog―liq, xilpillash hám terbelis onıń ushın mo―shkil jaǵday emes. Reyka daǵı masshtab qáteleri o―rtalashtiriladi. Illyuminatsiya (jaqtılandıriw).

Usıl shtrix -koddıń aq aralıqlarınan yorug―likning qaytıwına tiykarlanǵanlıǵı sebepli reykanı yorttish áhmiyetli bo―lib qaladı. Kún waqtında yorug―likka bultlıq, qo―yosh, keshki payıt, sayalar ta‖sir etiwi múmkin. Bul jaǵdaylardıń hámmesi nivelir tárepinen esapqa alınǵan hám olar yorug―lik azayǵanda o―lchash waqtıniń uzayıwı menen xal bo―ladi.

Egerde nivelir sun‖iy jaqtılandıriwde paydalanılıp atırǵan bo―lsa, onıń spektr tarqalıwı kúndegi yorug―lik menen uyqas bo―lishi keark.

Reykalardı qóllaw.

Ayırım sharayatlarda shtrix -kod seksiyasınıń kerek bo―lgan bir bólegi, sayalanǵan bo―lishi (ayqın ko―rinmasligi) múmkin. Biyiklik hám aralıqlardı o―lchash ushın koddıń keminde 30 elementi, hesh bo―lmasa 70 mm reykanıń seksiyası kerek boladi. Bul, reyka seksiyasınıń 5 mm den kop oraligidagi 30% ge shekem seksiyası, soyalangan boliwi mumkin. Seksiya 5 mm dan kem bolsa, reykaning hamme seksiyalari kerek boladi.

Ekspluataciya processinde zaqım aliw

O―lchash sistemasınıń ko―rsatish qobliyati biyiklik ushın 0. 1 mm ga, aralıq ushın 10 mm ga teń.

Aralıq 1. 8 m den tap 100 m ge shekem.

Stanlart og―ish 1 km ga eki yo―llik nivelirlash ushın aralıq 50 m den kem bo―lganda:

cifrlı nivelirlashda ± 1. 5 mm; optikalıqalıq nivelirlashda ± 2. 0 mm.

Stanlart og―ish reykanıń bir elektron ko―rsatuvi to'mendegi aralıqta :

50 m = ± 0. 3 mm 100 m = ± 0. 5 mm.

Stanlart og―ish aralıqlardı o―lchashda:

50 m bo―lganda = ±20 mm;

100 m bo―lganda = ± 50 mm.

Ishki batareyanıń islew múddeti = 8 saat.

Og―irligi, batareya menen = 2. 5 kg.

2. 5. Cifrlı nivelirlashning abzallıǵı

Baqlaw charchatmaydi, sebebi gúzetshi tárepinen gúzetiwlerdi qaray o―qish esaptan tısqarı etiledi.

Ańsat o―qiladi, nomer formasında nátiyjeler ko―rsatiladi, hám ohirgi 1 mm yamasa 0. 1 mm nomerin tańlap alıw múmkin.

Olshewler úzliksiz anıqlıqta hám isenimlikte bo―ladi.

Ma‖lumotlarni avtomatikalıq túrde saqlaw, olardı o―lchovlarni jazıw kitapına kirgiziwdi, onıń menen bog―liq bo―lgan qátelerdi esaptan tısqarı etedi.

Ma‖lumotlarni avtomatikalıq túrde keltiriw (kemeytiw), jer júziniń bálentligin anıqlaw ushın arifmetik qátelerdi esaptan tısqarı etetuǵın,.

Gúzetshine ung―ay ko―rsatkichlar beredi.

S‖yomka tez, qolaylı bo―ladi, 50% waqıt tejaladi.

Oraliqni (masofani) 100 m gacha uzatish mumkin.

Kompyuter menen birdey waqıtta bog―lanish, esaplaw hám kartaǵa bo―ylama hám ko―ndalang elementlerdi júdá qısqa múddette túsiriw imqoniyati.

Ápiwayı nivelirdan paydalanıp bo―lmaydigan jaǵdaylarda, paydalanıw múmkinligi.

Zárúr bo―lganda, an‖anaviy nivelir retinde qo―llash múmkinligi.

Qayta islengen mısallar.

Qıya beton plitkasini (paneldi) qurıw ushın qo―yiladigan qazıqlar o―rni sızılmada ko―rsatilgan. Uchastkada to―siqlar bo―lganligi sebepli qazıqlardı to―g―ri biyiklikte o―rnatish ushın qo―llaniladigan qıya nivelir tek TvM den 100 m de jaylasqan X o―rnida qo―yilishi múmkin. A qozig―ining belgilengen bálentligi 100 m ga teń bo―lishi kerek, plita bolsa J yo―nalishida 1 den 20 ǵa shekem pastka birhil qiyiq qıyalıqqa iye bo―lishi kerek.

Biyikliklerdiń anıq o―rnatilishini tekseriw ushın, nivelirni paydalanıwdan aldın sazlaw to―g―risida qarar etilgen, lekin o―rnatuvchi dásteshe yo―qolgan. SHuning ushın hár qanday kollimatsiya qátesinińdiń magnitudasini anıqlaw bo―yicha test ámelge asırılǵan, qáte biyiklikte bo―lishi múmkin edi, bul qáte 100 m ga tómenge o―ynalishda 0. 04 m ga teń bo―lgan.

Nivelir menen X o―rnidan TvM de ustap turılǵan reykaǵa shekem arqa sanaq 1. 46 m ga teń dep esaplaylik, reykanıń bawırlas 0. 01 m ko―rsatuvini anıqlaylik, ol A, F hám H qoziklarida, olar to―g―ri biyikliklerde o―rnatilgan bo―lishi ushın, alınıwı múmkin bo―ladi.

Qıya nivelirda kollimatsiya qátesinińni anıqlawda to―liq proceduralardı jazıp beriń.

Bul másele bo―yicha eń ápiwayı jantasıw bo―lib, A, F hám H larda haqıyqıy ko―rsatuvlarni esaplab shıǵıw bolıp tabıladı hám keyin olardı kollimatsiya hatosiga sazlaw bolıp tabıladı. TvM de kollimatsiya qátesinińdiń haqıyqıy ko―rsatuvi

TBM = 1. 46 + 0. 04 = 1. 50 m bo―lishi múmkin desek, HPC = 103. 48 + 1. 50 = 104. 98 m bo―ladi.

A de haqıyqıy korsatuv 100 m aralıqta = 4. 98 m bo―ladi. AX aralıǵı AX = 50 m (AAXB = 3, 4, 5).

Kollimatsiya qatesi 50 m ga = 0. 02 m boladi. Bul qateni qabıllaw múmkin desek, haqıyqıy korsetuw A de = 4. 98 - 0. 02 = 4. 96 m boladi, endi sxemaǵa salıstırǵanda, HF chizig―i E' arqalı chozilish chizigi baladı, H hám F lar E' sıyaqlı sonday biyiklikke iye baladı.

Aralıq AE' = (602 + 602 ) 2 = 84. 85 m.

Tómenlewi A den E' ge shekem = 84. 85, 20 = 4. 24 m.

E' dagi biyiklik = F hám H biyiklikleri = 100 - 4. 24 = 95. 76 m.

Sonday etip, reykanıń haqıyqıy ko―rsatuvi F hám H de = 104. 98 -

95. 76 = 9. 22 m.

Aralıq XF = (702 + 402) 2 = 80. 62 m.

Kollimatsiya qátesi ~ 0. 03 m.

Haqıyqıy korsatuvlar F de = 9. 22 - 0. 03 = 9. 19 m. Aralıq XH = 110 m, kollimatsiya qátesi ~ 0. 04 m.

Haqıyqıy korsatuvlar H de = 9. 22 - 0. 04 = 9. 18 m.

2. 3-mısal. Tómendegi biyiklikler (nivelir menen) gúzetilgen edi: 1. 143 (BM 112. 28), 1. 765, 2. 566, 3. 820 CP; 1. 390, 2. 262, 0. 664, 0. 433 CP; 3. 722,

2. 886, 1. 618, 0. 616 TBM.

R- hám -F usılı menen biyikliklerdi keltiriw (kemeytiw).

TvM dıń bálentligin esaplab shıǵarıw, egerde kollimatsiya 6' múyesh menen joqarıǵa egilgan bo―lsa hám hár bir BS uzınlıǵı 100 m hám FS uzınlıǵı - 30 m bolsa.

TvM ni hámme jaǵdaylarda, egerde hámme jaǵdaylarda reyka togri ustap turılmaǵan, tik sızıqqa 5° múyeshka keyin basıp egilgan bo―lganda, esaplab shıǵarıw. (LU)

Bunda juwap bolib, hámme nivelirlash BS de baslanıwın hám FS de tamamlanılishini, hám de CP dıń mudamı FS/BS bo―lishini, biliw bo―ladi (kesteni qarang).

Kollimatsiya qátesi sebepli: BS korsatuvi júdá kop 100 tán - 6 ǵa ; FS korsatuvi júdá kop 30 tán - 6 ǵa.

BS ga ulıwma qáte júdá ko―p 70 tán - 6'ga.

Studentler dizimnen ótkerisleri kerek, aralıqtaǵı o'lshewler TvM dıń olshewlerdi esaplaw ushin kerek baladı ; alar oniń apiwayi IS ústinin jawıp hám TvM olchovini tek BS hám FS lardan paydalanıp tastıyıqlashi múmkin.

Nivelirning ush orni ámeldegi hám sanıń ushin ulıwma qátelerdiń taza sanı BS ga = 3 x 70 tán 6' = 0. 366 m ga teń (kútá úlken).

TvM dıń bálentligi = 113. 666 - 0. 366 = 113. 300 m.

Sızılmadan korinedi, Av dıń haqıyqıy korsatuvlari CB x cos 5° korsatuvlariga teń. Sonday eken, hár bir BS hám FS, onı cos 5° ga ko―paytirish yoli menen ozgartirilishi kerek, bul EBS hám EFSlarni cos 5° ko―paytirishning o―zi bolıp tabıladı, egerde BS ni FS den ayirsak, ayırmashılıǵın alıw múmkin, ol jaǵdayda: biyikliklerdiń ayırmashılıǵı = haqıyqıy parq x cos 5° = 1. 386 cos 5

1. 381 m.

TvM bálentligi = 112. 28 + 1. 381 = 113. 661 m.

N yo―nalishidagi magistral yolning keńligi bardyurlar o―rtasida 8 m, onıń seksiyaları bo―yicha S dlan N ga qaray o―sayotgan shınjır menen (jalǵanıw menen) to'mendegi biyiklikler shıyengen edi. Beton ko―prik 12 m súyemde hám ámeldegi gorizontal sofiti eginwi dárejeli yolni magistal yolga alıp keledi jáne onı SW den NE ga kesip o―tadi, ekinshi dárejeli yolning oraylıq chizigi magistralning oraylıq chizigining ústinen 1550 m jalǵanıwda kesip otadi.

Magistral yo―lning qo―ndalang profiliniń (oraylıq sızıqtıń ) chuqqisi bálentligin alıp, jalǵanıwı 1550 m bo―lganda 224. 000 m:

Joqarıda keltirilgen biyikliklerdiń qatarın qısqartiring (teńlestiriń) hám ápiwayı arifmetik tekseriwler ámelge asırıń ;

O―lchovlarni ro―yxatga alıw kitabında NRS usılı, ko―psonli aralıq o―lchovlari ámeldegi bo―lgani sbabli qo―llaniladi.

Yorug―likni aralıq tekseriwler:

2245. 723 = [ (224. 981 x 7) + (226. 393 x 3) - (5. 504 + 2. 819 ) ] 1574. 867 + 679. 179 - 8. 323 = 2245. 723.

Studentler bul máseleniń sızılmasın sızıwları hám oǵan, tekgishli bo―lgan ma‖lum ma‖lumotlarni qo―shishlari kerek.

Sxemanı o―rganish ko―rsatmoqdaki, yo―l S den N ga 0. 510 m ga yo―lning bir tegis profili menen 15 m ga ko―tarilayabti. Bul, eń arqa noqat (shıǵıs daǵı kanal daǵı v noqatı ) eń bálent noqat bo―lishi kerekligini ańlatadı ; biraq ol yo―lning ko―ndalang profili cho―qqisida bo―lganligi sebepli, yo―lning ko―ndalang profiliniń cho―qqisidagi A noqatın tekseriw kerek; basqa noqatlardı esapqa almasliq múmkin