Шоссе - асфальт, бетон, тош ва шағал ётқизилган 6 метрдан кенг йўллар.
Контейнер - ҳажми 1 м.куб. дан кам бўлмаган юклаш тушириш ишлари механизациялашган, кўп марта ишлатиш учун мўлжалланган юкларни қисқа муддатга сақлашни таъминлайдиган қурилмага айтилади. Контейнерлар юк кўтарувчанлигига қараб катта тоннали (10-30 т), ўрта тоннали (2,5-5) ва кичик тоннали (0,625 ва 1,25 т) контейнерларга ажратилади. Контейнерлар юкларни чанг ва намдан соф ҳолда сақлаш, юклаш –тушириш ишларини бажаришга ва ҳар хил турдаги транспортларда ташишга қулайлиги, арзон материаллардан тайёрланиш ва қисқа муддатда кам харажат сарф қилиб таъмирланиши каби хусусиятга эга.
Юк обороти (грузооборот) – юк ташиш жараёнида бажариладиган транспорт ишидир, у ташилган юк ҳажмини уртача ташиш масофасига купайтириш йули билан аникланади (Т-км):
Р = Q Lурт ; (Т-км)
Р = Q Lурт ; (пасс-км)
Пассажир обороти – пассажирлар ташиш жараёнида бажарадиган транспорт ишидир. Пассажир обороти пассажирлар сони уртача ташиш масофасига купайтириш йули билан аникланади (пасс-км).
1. 1 тонна юкни уртача ташиш масофаси - хар бир тонна юкни уртача ташиш масофаси булиб, у т.км-да бажарилган юк оборотини тонна хисобига ташилган юк ҳажмига булиш йули билан аникланади.
1 пассажирни уртача ташиш масофаси - хар бир пассажирнинг уртача ҳисобида юрган масофаси булиб, у барча бажарилган пассажир оборотларни ташилган пассажирлар сонига булиш йули билан аникланади
Йўлнинг ўтказувчанлик кобилияти – йўлнинг ўтказувчанлик кобилияти деб белгиланган вакт бирлиги (1-соат) давомида хисобланган тезлик билан бир йўналишда йўлнинг битта харакат бўлагидан ўтадиган кўзгалувчи таркиб бирлигининг энг юкори сонига айтилади.
Эстокадалар - ер юзаси сатхидан маълум масофада кўтариб қурилган йўл қисмига айтилади
Автомобил йўллари муҳандислик иншоати сифатида қуйидаги қопламали хилларга бўлинади:
Ер сиртига қумоқ тупроқ шағали сочилган паст навли қопламали;
Қорамой шимдирилган шағал ёки майдаланган тош ётқизилган қопламалар;
Майдаланган тош ва шағалга қорамой аралаштирилган енгил қопламалар;
Асфальт-бетон, цемент-бетон сингари қопламалар.
Автомобил йўллари мамлакат транспорт тармоғидаги унумли аҳамияти ва ҳисобий харакат жадаллигига кўра беш тоифага бўлинади. Улар:
Энг юқори (I) тоифадаги автомобил йўлларида ҳар иккала йўналишда ўртача суткалик харакат жадаллиги (интенсивлиги) 10 мингдан кўпроқ автомобилга, ҳисобий тезлиги 150 км соат, автомобил йўлларининг кенглиги эса 11,5 метрдан 15 метргача;
II- тоифага ўртача суткалик харакат жадаллиги 5000 дан 10000
автомобилгача, автомобил йўлининг кенглиги 10 метрдан 11,5 метргача;
III-тоифадаги йўлларга эса 1000дан 5000 гача, йўлнинг кенглиги 10 метрни ташкил этган йўлларни ўз ичига олади;
Энг паст (V) тоифадаги йўлда харакат жадаллиги суткасига 100 тага яқин автомобилга ва ҳисобий тезлик билан 60 км соатига мўлжалланади (Каримов Э. 2002. б. 31).
Do'stlaringiz bilan baham: |