Infratuzilmasi kafedrasi transport infratuzilmasis

portlar	Mamlakatlar	yukoboroti	Portlar	Mamlakatlar	yukoboroti
Portlar

Rivojlanayotgan mamlakatlarda tor ixtisosli portlar yani neftx ma’dan, g‘alla o‘tkazuvchi portlar uchraydi.
Buyuk geografik kashfiyotlar davridan boshlab jahon kema qatnovida Atlantika okeani 1o‘rinda bo‘lib klmoqda . Xozirgi vaqitlarda sohillarida umumiy aholisi 1,5 mlrd bo‘lgan 70 ta mamlakat joylashgan. Bu okeandan dngizda tashiladigon yuklarning1/2 qismi o‘tadi.
Bu okean sohilarida jahondagi barcha dengiz portlarining ham 2/3 qismi joylashgan, shu jumladan dunyodagi eng katta port- Rotterdan ham shu okean qirg‘og‘idan.
Dengiz yuk tashish bshyicha Tinch okean 2-o‘rinda turadi, bu okeanning transportdagi ahamiyati tabora ortib bormoqda.3-o‘rinda tinch okeani turadi. Tinch okeanda eng ko‘p yuk Yaponiya, AQSh va Avstraliya qirg‘oqlariga; Xind okeanida Fors qo‘ltig‘i qirg‘oqlariga to‘g‘ri keladi. Tinch okeani Rossiya, ayniqsa uning sharqiy sohilari uchun tobora kattaahamiyat kasb etmoqda.
Dengiz transporti gegrafiyasiga xalqaro dengiz kanalari jahon dengiz yo‘llarining eng muhim chorraxalari juda katta ta’sir ko‘rsatadji.
Bu 1-galda YEvropa va Osiyo portlari orasidagi masofani 2-3 baravariga qisqarturuvchi Suvaysh hamda panoma konallariga tegishlidir.
La –mansh, Gibraltar, Xarmuz malakka va boshqa dengiz bo‘g‘ozlari ham katta o‘rin tutudi.Shunisi qizqarliki bazi bir bo‘g‘ozlar har kuni yuzlab o‘tadigon kemalarga “torlik” qilib qolmoqda, ularning chuqurligi ham eng yirik kemalar uchun sayozlik qilib qolmoqda.
La –manish bo‘g‘ozidan har kecha kunduz 500 ta kema suzib o‘tadi ,Zond bo‘g‘ozidan 175 ta bibraltardan -200ta, Xormuz bo‘g‘ozidan -100 ta, Malakka bo‘g‘ozidan -80 Bosfordan 40ta kema o‘tadi.
La-mansh bo‘g‘ozining kafalotli chuqurligi 30-35 m, Kattegatnikiki -20m Bosforniki-27m, malakka bo‘g‘oziniki 25m . Shu sababli Fors qo‘ltig‘idan chiqib G‘arbiy YEvropaga o‘tadigon eng yirik tankerlar Buyuk Brtaniyaning g‘arbiy soxilarigacha boradi. Yaponiyaga boradigonlar esa zod yoki makasar bo‘g‘ozlari oqali aylanib o‘tadi.
Norvegilning deyarli butun dengiz floti chet el porti orasida yuk tashish bilan band,Bu novegildning mindan ortiq kemasi xech qachon yoki deyarli xech qachon o‘z portlarga kirmay suzib yuradi, degan gapdir.
Suvaysh kanollarining uzunligi-173 km. Bir yilda bu kanaldan 22 mingdan otiq dengiz kemalari 342 mln. t. yuk olib o‘tadi.
Pakama suvayshdan 2 marta qisqa undan 13,1 ming kema125 mln.yuk olib o‘tadi.