«informatika va axborot texnologiyalari»

Bir foydalanuvchili, bitta masalali 
operatsion tizimlar. Ular yordamida bitta 
foydalanuvchi klaviaturadan foydalanib muayyan vaqt oralig`ida faqat bitta masalani 
yechish imkoniga ega bo‘ladi;

Bir foydalanuvchili fon rejimida chop etishga mo‘ljallangan 
operatsion tizim. Ushbu 
tizim yordamida foydalanuvchi bir masala yechishi davomida fon rejimida boshqa 
ma‘lumotini chop etishi mumkin;

Bir foydalanuvchili ko‘p masalali operatsion tizim. 
Bunday tizimda bitta foydalanuvchi 
parallel ravishda kompyuterda bir necha masalani kayta ishlashi mumkin;

Ko‘p foydalanuvchili, ko‘p masalali operatsion tizim. 
Bir vaqtning o‘zida bir necha 
foydalanuvchi o‘z masalalarini parallel ravishda qayta ishlashlari mumkin. Bunday 
operatsion tizim uchun ko‘plab kompyuter resurslari talab etiladi.

---

38 
Operatsion tizim foydalanuvchiga ko’rinmaydigan holda apparatura qurilmalarini 
boshqarish, ularga axborotni uzatish yoki ulardan qabul qilish jarayonlarini boshqarishni 
amalga oshirib, foydalanuvchiga qulayliklar yaratadi.
Operatsion tizim insonga kompyuterda o‘z ishini samarali tashkil etish imkonini beradi.
Bugungi kunda dasturiy ta‘minotning quyidagi guruhlari shakllanib, rivojlanmoqda:
operatsion tizimlar va kobiklar;
dasturlash tizimlari (translyatorlar, qism dasturlar kutubxonasi, sozlovchilar va shu kabilar);
uskunaviy tizimlar;
integrallashgan (jamlangan) dasturlar paketi;
dinamik elektron jadvallar;
mashinaviy grafika tizimlari;
ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBТ);
amaliy dasturiy ta‘minot.
Dasturiy ta‘minot strukturasi rasmda keltirilgan. 
Тizimli dasturlar sirasiga shuningdek turli xizmatchi dasturlar – utilitalar (lotincha
utilitas
— foyda) kiradilar. Ular operatsion tizim imkoniyatlarini kengaytiradilar yoki 
to‘ldiradilar yoki ayrim muhim vazifalarni mustaqil bajaradilar.
 
Bunday xizmatchi dasturlarga:
Kompyuter qurilmalari ishini nazorat, testlash, diagnostika qilish dasturlari;
Drayver-dasturlar;
Arxivator dasturlari;
Antivirus dasturlari;
 
Disk sohasini optimal boshqarish dasturlari; 
Тashqi xotirada saqlanayotgan ma‘lumotlarni tiklash, himoyalash va disklarni formatlash 
dasturlari;
Kompyuterlar o‘rtasida axborotlarni ayirboshlash imkonini beruvchi k