Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

Xizmat ko‘rsatish darajasi. Bu darajadagi dasturiy ta’minot tayanch darajadagi 

dasturlarda bo‘lganidek, tizimli darajadagi dasturlar bilan ham o‘zaro aloqada harakat 

qiladi. Xizmatchi dasturlar (ularni, shuningdek, utilitillar deb  ham  ataladi)ning asosiy 

vazifasi 

kompyuter 

tizimini 

tekshirish 

va 

sozlash 

bo‘yicha 

ishlarni 

avtomatlashtirishdan  iborat.  Ko‘p  hollarda  ular  tizimli  dasturlar  bajarayotgan  ishlar 

doirasini  kengaytirish  yoki  yaxshilash  uchun  ishlatiladi.  Xizmatchi  dasturlarning 

ayrimlari  (odatda,  bular  xizmat  ko‘rsatish  dasturlari  bo‘ladi)ni  oldinroq  operatsion 

tizimlar tarkibiga qo‘shilgan, ammo xizmatchi dasturlarning ko‘pchiligi amallar tizimi 

uchun  tashqi  dasturlar  bo‘lib  hisoblanadi  va  uning  vazifalarini  kengaytirish  uchun 

xizmat qiladi. 

---

Xizmatchi  dasturlarni  ishlab  chiqish  va  ulardan  foydalanishda  ikkita  muqobil 

yo‘nalish  mavjud.  Bular:  operatsion  tizim  bilan  integrallashish  va  avtonom  ishlash. 

Birinchi holatda xizmat dasturlari tizimli dasturlarda amaliy ish uchun qulayroq qilib, 

ularning  iste’mol  xususiyatlarini  o‘zgartirish  mumkin.  Ikkinchi  holatda  esa  tizimli 

dasturiy  ta’minot  bilan  kuchsizroq  bog‘langan,  ammo  foydalanuvchiga  ularning 

apparat  va  dasturiy  ta’minot  bilan  o‘zaro  aloqasi  hamda  harakatini  alohida  sozlash 

uchun ko‘proq imkoniyat beradi.