Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

Tizimli  daraja.  Tizimli  daraja-o‘tish  darajasi.  Ushbu  darajada  ishlovchi 

dasturlar  kompyuter  tizimining  boshqa  tayanch  darajadagi  dasturlari  va  bevosita 

apparat ta’minoti bilan o‘zaro aloqadorlik harakatlarini ta’minlaydi, ya’ni vositachilik 

vazifalarini bajaradi. 

Qisqasini  aytganda,  hisoblash  tizimining  foydalanish  ko‘rsatkichlari  ko‘p 

jihatdan mana shu darajadagi dasturiy taֹminotga bog‘liq. Masalan, hisoblash tizimiga 

yangi  uskuna  ulanayotganida  tizimli  darajada  boshqa  dasturlar  uchun  ushbu  uskuna 

bilan o‘zaro aloqani ta’minlab turuvchi dastur o’rnatilishi lozim. Mukammal uskunalar 

bilan o‘zaro harakat uchun javob beruvchi aniq dasturlar uskunalarning drayverlari deb 

ataladi. Ular tizimli darajaning dasturiy ta’minoti tarkibiga kiradi. 

Tizimli  daraja  dasturlarining  boshqa  guruhi  foydalanuvchi  bilan  o‘zaro  aloqa 

(harakat)  uchun  javob  beradi.  Aynan  shu  dasturlar  tufayli  foydalanuvchi  hisoblash 

tizimiga  ma’lumotlar  kiritish,  uning  ishini  boshqarish  va  o’ziga  qulay  shakldagi 

natijalarni  olish  imkoniyatiga  ega  bo‘ladi.  Bu  dasturiy  vositalar  foydalanuvchining 

interfeysini ta’minlovchi vositalar deb ataladi. Ish joyida kompyuter bilan ishlashning 

qulayligi va mehnat unumdorligi bevosita ularga bog‘liqdir. 

Tizimli  daraja  dasturiy  ta’minotining  yig‘indisi  kompyuter  amallar  tizimining 

yadrosini tashkil qiladi. Operatsion tizim  tushunchasini keyinroq ko‘rib chiqamiz, bu 

yerda  esa  faqat  shuni  ta’kidlaymizki,  agar  kompyuterga  tizimli  darajadagi  dasturiy 

ta’minot  o‘rnatilgan  bo‘lsa,  u  yuqoriroq  darajadagi  dasturlarni  o‘rnatishga,  dasturiy 

vositalarning  uskunalar  bilan  o‘zaro  hamkorlikda  ishlashga  va  eng  muhimi 

foydalanuvchi  bilan  o‘zaro  aloqada  bo‘lish  imkonini  deradi,  ya’ni  operatsion  tizim 

yadrosining  mavjudligi  odamning  hisoblash  tizimi  bilan  amaliy  ishlashiga  imkoniyat 

yaratib beradi.