Informatika va axborot tеxnologiyalari fanidan ma’ruzalar matni

*.exe, *.com, *.bat - har xil programmalarni ishga tushiradigan fayllar
*.txt, *.doc, *.wri - matn fayllari
*.sys - sistema fayllari
*.doc – Word, *.xls – Excel, *.ppt – Power Point, *.mdb – Microsoft Access
*.bmp, *.jpg, *.gif – Rasm fayllari
*.avi, *.mp3, *.rmi, *.wmv, *.wav – Musiqa va ovoz fayllar
*.avi, *.mpg, *.dat, *.vob, *.mov, *.mp4, *.3gp – Video fayllar
*.htm, *.html – Web sahifalar, internet sahifasi fayllari
*.pdf – Skaner qilingan ma’lumotlarning jamlamasi, rasm holatidagi fayllar
Masalan: referat.doc, photo.jpg, setora.mp3, taxi.mov, aziz.txt
Kitoblar kutubxonadi xonalarda joylanishsa, kompyuterda esa fayllar KATALOGLARDA (direktoriya yoki papkalarda) joylashadi. Bitta xonada bir nechta xona bo‘lishi munkin bo‘lsa, bitta katalogda bir nechta boshqa katalog bo‘lishi mumkin. Bitta xonada chiqib ketsangiz, siz yuqori joylashgan xonaga chiqib ketasiz. Eng yuqori xona esa karidor deb nomlanadi. Xuddi shu vaziyat kataloglar bilan. Agar siz katalogdan chiqib ketsangiz, u holda siz yuqori joylashgan katalokga chikasiz. Eng yuqori katalog asosiy deb nomlanadi. Kataloglar nomi uzinligi 8ta belgidan oshmasligi kerak. Xonaning nomi uning ichidagi kitoblarga qarab kuyilsa, katalog nomi xam ichida saqlanib turgan fayllarga qarab kuyiladi. Masalan: GAME, TXT, BUGALTER, PROGRAMM,
Hamma xonalar va kitoblar kutubxonada etajlarda joylashadi, kompyuterda esa kataloglar va fayllar DISKLARDA. Disklar 3 xil bo‘ladi: kattik, yumshok va kompakt. Etajlar nomi tartiblanib sonlar bilan berilsa, disklar nomi xam tartiblanib lotin harflar bilan beriladi (A, C, D, E...). Bulardan A va B yumshoq (floppi) disklarga beriladi. Qolgan harflar C, D, E ... qattiq disklarga beriladi. Agar sizda (kompakt disklar yurituvchisi) ham kompyuterda bo‘lsa u holda keyingi harf unga beriladi va qo‘shimcha disk (flesh disk)ka navbatdagi harflar beriladi.
Quyidagi jadvalda biz kompyuter va kutubxona urtasidagi farqni kurishimiz mumkin.
Kutubxona - Ma’lumotlar kitoblarda saqlanadi. Kitobning to‘liq nomi ikta qismdan iborat: o‘zi nomi va avtor nomi. Kompyuterda esa - Ma’lumotlar fayllarda saqlanadi. Fayl to‘liq nomi ikta qismdan iborat: o‘zi nomi va kengaytmasi.
Kutubxona - Kitoblar xonalarda mavzusi yoki avtor bo‘yicha saralanib saqlanadi
Kompyuterda esa - Fayllar kataloglarda mavzusi yoki turi bo‘yicha saralanib saqlanadi
Kutubxona - Kitoblar va xonalar etajlarda joylashadi
Kompyuterda esa - Fayl va kataloglar disklarda joylashadi