«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn

 

Mikropro-tsessor 

Arif-metik 

manti-qiy

 

qurilma 

Bosh-qarish

 

quril-masi 

 

Asosiy xotira 

Tashqi xotira 

Doi-miy  

Xoti-ra 

Tez-kor  

Xoti-ra

 

Qattiq 

disk-dagi  

xotira 

Yum-shoq 

disk-dag

i  

xotira

 

 

 

Tizimli shina

 

QDX

 adap-

teri 

Y

u

DX 

adap-teri 

Video 

adap-ter 

Printer 

adapteri 

Tarmoq  

adapteri

 

Video 

monitor

 

(display)

 

 

Printer 

Klaviatura  

intetfeysi 

Klaviatura 

In

ter

fey

s 

tizim

i 

Mikro-pro-

tsessor  

xotira

 

---

– asosiy xotira va tashqi qurilmalarning kiritish-chiqarish portlari orasida. 

Mikroprotsessor hamda asosiy xotira bilan qurilmalar orasida axborot almashinishni amalga 

oshirish  uchun  har  bir  qurilma  va  tizimli  shina  o‗rtasida  shu  qurilmalarni  boshqaruvchi  va 

nazorat qiluvchi elektron moslamalar o‗rnatiladi. Bu moslama shu qurilmaning 

kontrolleri

 yoki 

adapteri 

deb ataladi.   

Asosiy  xotira 

–  ma‘lumotlarni  saqlash  va  kompyuterning  boshqa  bloklari  orasida  tezkor 

axborot  almashinishni  ta‘min-laydi.  U  quyidagi  ikki  xil  ko‗rinishdagi  ma‘lumot  saqlash  mos-

lamalaridan tashkil topgan:  

Doimiy  xotira 

–

 

kompyuterni  ishlatish  jarayonida  o‗zgar-maydi,  ya‘ni  doimiy 

ma‘lumotlarni  saqlaydi.  Bu  ma‘lumotlarga  kompyuter  qurilmalarini  tekshirish  hamda  ularga 

hizmat ko‗rsatish va operatsion tizimni yuklash dasturlarini misol qilish mumkin.  

Tezkor xotira 

–

 

kompyuterning ishlashi jarayonida bevosita kerak bo‗ladigan ma‘lumotlar 

saqlanadi.  Amal  bajarilishi  uchun      protsessor  ma‘lumotlarni  tezkor  xotiradan  oladi.  Bu 

ma‘lumot-larga  dasturlar  hamda  ularning  bajarilishi  uchun  kerakli  bo‗lgan  ma‘lumotlar,  ya‘ni 

berilganlar  kiradi.  Mazkur  xotira  yuqori  tezlikda  ish  bajargani  uchun  ―tezkor‖  deb  nom  olgan. 

Lekin, tezkor xotiradagi ma‘lumotlar kompyuter o‗chirilganda yo‗qo-ladi, ya‘ni o‗chib ketadi. 

Tashqi xotira 

– kompyuterning tashqi qurilmalariga kirib, unda uzoq muddatga saqlanishi 

va lozim bo‗lganda qayta ishlov berilishi lozim bo‗lgan  ma‘lumotlar saqlanadi.