Informatika 8-sinf UzB new 2015 каракалпак pmd

12-sabaq. Fayllar ha’m kataloglar
Disk sektor ha’m jollardan ibarat boli’p, ha’rbir sektor ha’m
jol 
adres  yamasa  mag’luwmatlar maydani’nan ibarat boladi’. Adres
maydani’na disk, jol sektor  ta’rti pleri ha’m tekseriw ji’yi’ndi’si’
dep atali’wshi’ kod jazi’ladi’. Bul mag’luwmatlar diskten kerekli
informaciyani’ tabi’wdi’ ta’miyinleydi. Mag’luwmatlar maydani’na
bolsa, paydalani’wshi’ni’n’ informaciyasi’, a’meliy programma
bo’legi, tekstli informaciya yamasa basqa bir mag’luwmat jazi’ladi’
ha’m diskte bo’lek baytlar toplamlari’ ko’rinisinde saqlanadi’. Bul
baytlar toplamni’n’ pu’tinligin saqlaw ushi’n paydalani’wshi’
ha’m operacion sistema ta’repinen tani’li’wi’ ushi’n belgisi,
yag’ni’y atamasi’ boli’wi’ kerek. Atamalang’an baytlar toplami’
fayl  (ing. file —  mag’luwmat) tu’sinigi menen to’mendegishe
baylani’sadi’.
Fayl — bul qanday da bir atamag’a iye bolg’an ha’m
kompyuterdin’ si’rtqi’ yàdi’ndà jaylasqan baytlar toplami’. Fayl
sistemasi’ bolsa, qanday da bir informaciyani’ saqlawshi’ quralda
mag’luwmatlardi’ jaylasti’ri’wdi’ sho’lkemlestiriwshi qural. Bunnan

---

60
keli p  shi’g’adi’, fayl sistemasi’ mag’luwmatlardi’ si’rtqi’ yadti’n’
qaysi’ jerine ha’m qanday usi’lda jazi’li’wi’n belgilep beredi
yeken. Fayl sistemalari’na mi’sal yeti p  FAT32 yamasa NTFS
ti’ ayti’w mu’mkin.
Operacion sistema ta’repinen informaciya saqlawshi’ qural
klasterlerden ibarat. Klaster — fayl sistemasi’ menen baylani’sli’
logikali’q tu’sinik boli’p, wol informaciya saqlawshi’ quraldi’n’
informaciya saqlaw mu’mkin bolg’an yen’ kishi bo’legi (ma’selen,
1 klaster=512 bayt). Fayl sistemasi’ programmalari’ fayldi’
klasterler toplami’ si’pati’nda sho’lkemlestiredi. Bul programmalar
qaysi’ klaster ba’nt yekenligin, qaysi’ klasterler «qa’te» ni’shani’
menen belgilengenin tekseri p  turadi’.
Fayldag’i’ mag’luwmatlar tekstli, si’zi’lma, programma h.t.b.
boli’wi’ mu’mkin. Ma’selen diskke jazi’lg’an qanday da bir
woyi’n programmasi’ yamasa tekst redaktorlarda jazi’lg’an qanday
da bir tekst wo’z aldi’na bir faylg’a mi’sal bola aladi’. Diskte
informaciyani’ saqlawdi’n’ basqa usi’li’ joq. Diskke bir g’ana «A»
ha’ribin jazi’w ushi’n da, wog’an at beriw ha’m ra’smiylestiriw
sha’rt. Joqari’da aytqani’mi’zday, fayl paydalani’wshi’ ha’m
operacion sistema ta’repinen tani’li’wi’ ha’m paydalani’wshi’
ushi’n