Respublikamız ko'leminde tálim salasında ámelge asırılıp atırǵan jumıslar ayqın kózge taslanıp atır, ásirese kóplep qarjı tálim tarawına ajıratılǵan bolıp, bunnan maqset tálim salasın rawajlandırıw bolıp tabıladı

Respublikamız ko'leminde tálim salasında ámelge asırılıp atırǵan jumıslar ayqın kózge taslanıp atır, ásirese kóplep qarjı tálim tarawına ajıratılǵan bolıp, bunnan maqset tálim salasın rawajlandırıw bolıp tabıladı. Usılar Katarı ulıwma tálim mekteplerine de úlken itibar qaratılǵan bolıp, mekteplerimizde jáhán standartlarına uyqas halda úskeneler menen táminlew jumısları ámelge asırılıp atır. Búgingi kúnde úzliksiz ta‟lim sisteması blogindaǵı tálim mákemeleri, sanday-aq, ulıwma orta tálim mektepleri oqıtıwshılar aldında jańa máseleler, yaǵniy oqıtılatuǵın pánniń ózlestiriw sapasın asırıw wazıypası turıptı. Buǵan baylanıslı matematika pánin oqıtıwda de túrlishe usıllar qollanılmaqta bunnan gózlengen tiykarǵı maqset matematika pánin oqıtıwdı jetilistiriwden ibarat esaplanadi
Matematika pánin oqıtıwda, odaǵı temalardı túsindiriwde hám kórgizbelikti sho'lkemlestiriwde zamanago'y informaciya texnologiyası qurallarından da paydalanıw múmkin. Informaciya texnologiyası qurallarından biri multimedia ortalıǵında hár túrlı animatsiyalar, programmalar arqalı matematikanı oqıtıwdı sho'lkemlestiriw múmkin.
Usılar qatarı ulıwma tálim mektepleri matematika pánlerinen pedagogikalıq programmalıq qurallar jaratıw pánniń oqıtılıwında oqıwshılarǵa temalardı túsindiriwde túsinikli bolıwdı de táminlewde múmkinshilik beredi. Ásirese, baslawısh tálim oqıwshıları ushın matematika páninen pedagogikalıq programmalıq qurallardıń jaratılıwı sabaqlardıń qızıqlı ótiwin táminleydi Mısalı, baslawısh klaslarda “Matematika” stulda o„tiladigan “Arifmetik ámellerdiń o'zgeshelikleri” temasın ótiwdw pedagogikalıq programmalıq qurallardan Paydalanıwdıń áhmiyeti qánshellilik joqarı ekenligini mektep sabaqlarınan 7-klass “Algebra” mısalında qaray shıǵamız. Bul kurstıń “Funksiya túsinigi” temasında funksiya túsinigi oqıwshılarǵa másele arqalı túsintiriledi, yaǵniy bul túsinikti kirgiziw ushın berilgen máseleni sheshimi tabıladı hám olar ortasındaǵı baylanıslar qaray shıǵıladı. Máselelerdi sheshiw arqalı, yaǵniy bir bahaǵa baylanıslı halda bahanıń ózgerip barıwına itibar qaratıwdı aytqan halda ózgeriw muǵdar túsinigi kiritiledi. Ásirese, eginwi mısaldı sheshiwde bul ayqın kórinedi hám ózgeriwshi muǵdarlar arasındaǵı baylanıs kórniste, funksiya túsinigine ta‟rif beriledi. Oqıtıwshılarǵa jáne de túsinikli bolıwı ushın dúzilgen programma arqalı muǵdarlıq baylanıstıradı kórsetiw múmkin. Bunda, dúzilgen baǵdarlamada tuwrı tórtmúyesh alınǵan bólip, júzeni (S=ab) anıqlaw keltirilgen. aldıń bir ma'nisin anıqlaǵan halda b dıń ma'nisin ózgertip barıw yamasa kerisinshe b dıń bir anıq ma'nisin alǵan halda a dıń ma'nisin o„zgartirib barıladı. Ekranda avtomatıkalıq túrde berilgen bahalar tiykarında S dıń ma'nisi ózgerip baradı, sonıń menen birge, ekranda berilgen bahalarǵa uyqas halda tórtmúyeshlikti suwreti de boyı hám eni boyınsha ózgeredi hám de júzeniń tarawı anıqlanıp barıladı. Sonıń menen birge, tórtmúyesh perimetriniń ma'nisi de anıqlanadı, al jaǵdayda de P=2 (a+b) ga uyqas halda bahalardıń ózlestiriwge qaray perimetrdiń ma'nisi ózgerip baradı. Bunda oqıwshılardıń ózleri muǵdarlıq baylanıs procesiniń qanshellilik sáykes keliwin kóredi hám ózgeriwshi muǵdarlar haqqında ayda sawlelendiriwge iye boladı Soń berilgen funksiyanıń ta‟rifi tiykarında funksiya túsinigi neden ibarat ekenligin tusinip jetedi.
Bul túsinikti jáne de bekkem ózlestiriledi animatsiyalardan paydalanıladı, yaǵniy taǵı bir mısal retinde háreketli suwretten paydalanıp tusintiriledi. Háreketli suwret arqalı basqa 27 sabaqlıqlardan ayrıqsha túrde elektron islenbede oqıwshılar tezirek túsinedi. Bunda ekranda funksiya túsinigi baylanıslı bolǵan háreketli suwret payda boladi. Bul oqıwshılar ayda sawlelendiriwinde funksiya túsinigin qáliplesiwine múmkinshilik beredi, yaǵniy háreketli hám reńli suwretler ko'rinetuǵın boladı hám qaytadan kóriw múmkinshiligine iye boladı. Sonnan soń oqıwshılarǵa funksiyanıń beriliw usılları aytıladı hám olardıń hár birine mısal alıp kelgen halda analitik (formula ), keste, grafik usılları menen tanıstırıp shıǵıladı. Bunda de multimedia jardeminden, yaǵniy elektron islenbe múmkinshiliklerinen paydalanǵan halda “funksiyanıń beriliw usıllarına mısallar” belgisi arqalı hár bir usılǵa bir neshe mısallardı kóriw múmkin. Bunda “funksiyanıń analitik usılına mısallar” belgisi arqalı oqıwshılar formula járdeminde berilgen bir neshe funksiyalardı kóriwi ; “funksiyanıń keste usılına mısallar” belgisi arqalı oqıwshılar keste menen berilgen bir neshe funksilarni kóriwi “funksiyanıń grafik usılına mısallar” belgisi arqalı bolsa oqıwshılar grafik penen berilgen bir neshe funksiyalardı kóriwi múmkin hám óz qıyallarında bul túsiniklerdi tezirek payda etedi. Bulardıń túsintirgende elektron islenbede keltirilgen mısallardan paydalanıladı. Oqıwshılarf jaqsı túsinip alıwları ushın bul jaǵdayda kóprek islewleri, shınıǵıwlar orınlawı kerek boladı. Házirgi kúnde zamanago'y informaciya texnologiyalarınan keń ko'lemde paydalanılıp atır. Ásirese, multimedia ortalıǵında hár qanday processlerdi ko'rsetiw múmkinshiligi bar. Bul múmkinshiliklerden matematika sabaqlarında tekstli berilgen máselelerdi sheshiwde de paydalanıw múmkin. Bunda reńli, suwretli háreketler hám de dawıs járdeminde anıqlama beriw máseleni sheshiw procesi suwretlenip barılıwı oqıwshılar qıyalların keńeytiwde zárúrli áhmiyetke iye baladı. Matematikalıq máseleniń shárti, yaǵniy teksti ekranda beriledi hám soǵan uyqas túrde suwretler payda boladı. Shárttiń qoyılıwı arqalı matematikalıq model dúziledi. Máseleniń beriliwine baylanıs halda hám de dúzilgen matematikalıq model tiykarında belgisiz belgilenip, onıń sheshimi soǵan uyqas halda háreketler de ko'rinetuǵın bolıp baradı hám sheshim tabıladı. Baslawısh klaslarda Arifmetik ámellerdiń o'zgesheliklerin oqıtıwda joqarıdaǵı sıyaqlı pedagogikalıq programmalıq qurallar - elektron islenbelerdiń jaratılıwı, ollardan paydalanıw oqıwshılardıń matematikaǵa bolǵan qızıǵıwshılıqların asıradı. Baslawısh klass oqıwshılardıń qızıqlı jaǵdaylarǵa, processlerge, sırtqı ko'rinislerge, suwretlerge uqıpları joqarı boladi, bul bolsa sabaq dawamında pedagogikalıq programmalıq qurallar - elektron islenbelerden paydalanıwdı talap etedi. Arifmetik ámellerdiń o'zgesheliklerin oqırtıwda oqıtıwshılarǵa qosıw yamasa ayırıw ámelin túsindiriw dawamında ekranda kórgizbeli kórinetuǵın etiledi. Ápiwayı nomerlerdi arnawlı bo'lmelerge jazıw nátiyjesinde san suwretlenedi, sal sanǵa uyqas túrde ekranda qandayda suwrettiń payda bolıwı oqıwshılarǵa qızıǵıwshılıq oyatadı.
Sanday eken, arifmetik ámellerdiń o'zgesheliklerin oqıtıwda pedagogikalıq programmalıq qurallardıń - elektron islenbelerdiń roli, áhmiyeti arqalı o‟qarifmetik ámellerdi orınlawdı hám olardıń o'zgesheliklerin tezirek úyreniwge iye boladı.