Informatika. 5-sinf

Darsni yoritish:


Muammo:
O‘qituvchi doskaga iborasini yozadi va o‘quvchilardan o‘qib berishni so‘raydi. O‘quvchilarga yordam berish uchun qisqaroq so‘zini yozadi. O‘quvchilar so‘zni aniqlay olishmasa, “oynadan foydalanish mumkin” yo‘llanmasini beradi. Javob olingach quyidagi savollarni beradi:

• 
  Nima uchun matnni o‘qish qiyin bo‘ldi? Bunday yozuvlarni qanday atash mumkin?
  

O‘qituvchi o‘quvchilar yordamida axborotni kodlashni mazmunini izohlaydi (Axborotni biror ko‘rinishda ifodalash jarayoni axborotni kodlash deb ataladi. Sodda qilib aytganda, “kodlash” atamasi orqali axborotni bir ko‘rinishdan boshqa ko‘rinishga o‘tkazish tushuniladi. Axborotlarni kodlash insoniyat tomonidan faqat amallar bajarish qulay bo‘lishi uchun emas, balki axborotni mahfiy saqlash uchun ham qo‘llanilgan. Kodlashning bu ko‘rinishishifrlash deb ataladi.).

So‘ng o‘qituvchi izlanish uchun savol yozadi: Axborotni qanday kodlash mumkin?

O‘quvchilar fikri va takliflari doskaga yoziladi.

O‘qituvchi alifbodagi harflarni bitta o‘ngga surish usulini taklif etadi, masalan:

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

A

B

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

…

NG

A

B

D

E

F

G

H

I

J

K

L

…

Izlanish o‘tkazish:
O‘quvchilar 4 guruhga bo‘linadi. Har bir guruhga taklif etilgan qoidaga ko‘ra kodlash vazifasi topshiriladi.
1-guruh: “VATAN”, “TINCHLIK” so‘zlarini kodlash.
Qoida: alifbodagi harflarni bitta o‘ngga surish usuli.
2-guruh: “DO‘STLIK”, “ASSALOM” so‘zlarini kodlash.
Qoida: harflarni alifbodagi tartib raqami bilan almashtirish usuli.
3-guruh: “INFORMATIKA”, “KOMPYUTER” so‘zlarini kodlash.
Qoida: har bir so‘zni teskari tartibda yozish usuli.
4-guruh: “MANA KUZ HAM KELDI” so‘zlarini kodlash.
Qoida: har bir harfdan keyin B harfini qo‘shib yozish usuli.

Kodlangan so‘zlarni alohida varaqlarga yozib, varaq ustida guruh tartib raqami ko‘rsatiladi.Keyin guruhlar varaqlarni almashishadi.Masalan, 1-2, 2-3, 3-4, 4-1.

Har bir guruh kodlash kalitini aniqlaydi va boshlang‘ich axborotni qayta tiklaydi.