Inflyatsiya va unga qarshi kurash

Inflyatsiya va unga qarshi kurash

19-122A guruh talabasi
Tursunov Azizjon

REJA:

• 1.Inflatsiya va uni yuzaga keltiradigan omillar.
• 2.Inflatsiyani yuzaga chiqish shakllari va turlari.
• 3.Inflatsiya nazariyalari.
• 4.O’zbekistonda inflatsiyaga qarshi chora-tadbirlar.

Inflatsiya tushchasi.

• Inflatsiya 18-asrning o’rtalarida muomalaga ta’minlanmagan juda ko’p miqdorda pul chiqarishi natijasida pul tizimidagi inqiroz holat asosida yuzaga kelgan.Inflatsiya lotincha <> so’zidan olingan va shishish ko’pchish,ko’tarilish ma’nosini anglatadi.
• Inflatsiya-ijtimoiy ishlab chiqarishda yuzaga keladigan disproporsiyalar nomutanosibliklar sababli tovarlar va xizmatlar bahosining to’xto’vsiz va natijada muomalasi qonunining buzilishi va oqibatda pul birligining buzilishiga aytiladi.

Inflatsiyani yuzaga keltiradigan omillar
Ichki
Pullik(monetar) omilar.
1.Pul emissiyasi.
2.Davlat defitsidi.
3.Davlat moliyasining inqirozi.
4.Pul aylanish tezligi.
Pulsiz omillar.
1.Tarmoqlar o’rtasidagi nomutanosiblik.
2.Davlat monopoliyaning mavludligi.
3.Ishlab chiqarishda monopoliyaning borligi.
Tashqi
1.Xalqaro inqirozlar(xom-ashyo,energetika, neft sohalarida)
2.Davlatlar o’rtasidagi yashirin operatsiyalar .
Inflatsiyani yuzaga chiqish shakllari.
Mahsulotlar va xizmatlarga narxni o’sishi natijasida pulni qadrsizlanishi
Milliy pul birligining xorijiy valyutaga nisbatan tushushi
Oltin va xorijiy valyutaning milliy valyutadagi narxini ko’tarilishi
Milliy pul birligining xarid qilish qobiliyati pasayishi
Aholi va xo’jalik subyektlarida xorijiy valyutaning jamg’arilishi
Mamlakat aholisida oltinning to’planishi
Inflatsiya turlari
Giper inflatsiya
Shiddatli
Sudraluvchi
Inflatsiya darajasi yiliga 100-1000 foizgacha oshidi.Inqiroz yuzaga keladi.Pul massasi ko’payadi.
Rivojlanayotgan mamlakatlarda mavjud bo’lib, inflatsiya darajasi yiliga 10-100 foizni tashkil qiladi.Milliypul birligining xarid qobiliyati pasayadi.
Rivojlangan mamlakatlarda mavjud bo’lib ,inflatsiya darajasi yiliga 3-10 foizni tashkil qiladi.Milliy pul birligining xarid qobiliyati saqlandi.

Inflatsiyani ikki tarzda yuzaga chiqadi.

Oshkora
Talab tomoniga qaragan makroiqtisodiy tengsizlik doimiy ravishda narx-navoning ko’tarilib borishi bilan ifodalanadigan bo’lsa ,bunday inflatsiya oshkora inflatsiya deyiladi.Oshkora infilasiya bozor mexanizmini buzmaydi:narx-navo ba’zi bozorlarda ko’tarilishi bilan ba’zi bozorlarda tushadi.
Yashirin
Bunday holatda ba’zi bir istemol mahsulotlariga narx-navo mamuriy tarzda davlat tomonidn o’rnatiladi va tartib solib turiladi.Bundan asosiy maqsad ,davlat tomonidan ba’zi mahsulotlarga narx-navoni <> darajada belgilaydi. Yashirin inflatsiya jarayoanida narx-navoning keskin o’sishi kuzatilmaydi.

Xorijiy amaliyotda inflatsiyaning yuzaga chiqishi usullarga ko’ra quyidagi turlarga ajratiladi.

1
2

• Taklif inflatsiyasi
• Talab inflatsiyasi

3
4

• Xarajatlar inflatsiyasi
• Kredit inflatsiyasi

5
6

• Import bilan bog’liq inflatsiya
• Kutilayotgan inflatsiya

Inflatsiya nazariyalari.

J.M.Keyns nazariyasi
Davlat faol moliya siyosatini olib borish,bu orqali talabni rag’ batlantirish va ommaviy ishsizlik darajasini pasaytirish imkoniga ega bo’ldi.Keyns ilgari surgan nazariya <> nazariya nomini oldi.
M.Fridmen nazariyasi
(monetarizm)
Asosiy fikrlari:har yili pul massasini o’tacha 3-5% oshirish,tadbirkorlikni to’g’ridan-to’g’ri rag’batlantirish ,davlat xarajatlarini qishqartirish,investitsiyaga yo’naltirilgan jamg’armalarni o’sishini rag’batlashtirish.

Inflatsiyani barqarorlashtirish usullari.

• Byudjet siyosati
• Soliq siyosati

1
2

• Baho siyosati
• Kredit-moliya siyosati

3
4

• Sanoat-investitsiya siyosati
• Emissiya siyosati

5
6
Inflatsiya qarshi usullar
Pul islohoti
Inflatsiyaga qarshi siyosat
1.Nulifikatsiya
2.Restobratsiya
3.Devolmatsiya
4.Denominatsiya
1.Deinflatsion siyosat
Davlat xarajatini qisqartirish
Soliq yukini kuchaytirish
Pul massasini cheklash
2.Daromadlar siyosati