Индустриал иқтисодиёт мавзу: Ўзбекистон саноатининг хомашё манбаи ва уни жойлаштириш

Каолин	Ўтга чидамли лой	Шамотли буюм ва ғиштлар	Шамотли кукун	Юқори глинозёмли	Динасли буюмлар	Магнезитли ғишт	Хром-магнезитли	Магнезитли кукун
Графит
30549	100991	31066	6430.5	436	2305	9968	2020	8820	1016

Ўтга чидамли материалларнинг асосий истеъмолчилари.*

№	Саноат тармоқлари	Миқдори (минг тонна)	Фоиз (%)
1 2 3 4 5 6 7 8 9	Қурилиш материаллари саноати Қора ва рангли металлургия Енгил саноат Трактор ва қишлоқ хўжалиги машинасозлиги Энергетика Электротехник саноат Кимё саноати Бошқа тармоқлар Қорақалпоғистон Республикаси	72.9 23.779 32.228 5.204 2.377 1.494 1.836 4.243 49.54	37.65 12.28 16.65 2.69 1.23 0.77 0.95 2.19 25.59
	Жами	193.603	100

Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёти тармоқларининг нометалл хом ашёларга эҳтиёжи.*

Хом ашё турлари	2008 йил		2012 йилга башорат
Кон кимё хом ашёси Фосфорит уни Калий ўғити Ош тузи Кальцийлашган сода Каустик сода Ош содаси Кон техник хом ашё Кварц қуми Каолин Ўтга чидамли лой Ўтга чидамли буюмлар Гипс Гипс тоши Бўр Асбест ва унинг маҳсулотлари	1724 329 436 91.7 61.1 0.1 160.1 57.0 53.6 99.7 142.6 443 7.1 80.5	924 220 212 78.5 46.8 0.05 76.6 51.0 31.5 46.1 131.0 341.8 3.1 19.5	1450 400 516 98.1 72.6 0.2 179.5 80.7 54.7 100.9 301.0 612.0 7.9 80.7
Жами	3685.5	2181.95	3954.3

11.2. Ресурслар тежамкорлигининг стратегияси ва тактикаси

Ер остидан қазиб олинадиган минерал бирикмалар минерал хомашёлар дейилади

хомашё
рудали
рудасиз
ёнувчи

Ўзбекистон саноатининг минерал хом ашёлар билан таъминланганлиги.

Хом ашёнинг тури ва унинг маҳсулоти	Саноат- нинг эҳ- тиёжи (минг т.)	Саноатнинг минерал хом ашё билан таъминланганлиги
		Жами (%)	ш. ж. хом ашё
			маҳаллий	импорт
Фосфат хом ашё Калий ўғити Ош тузи Кальцийланган сода Каустик сода Кварц қуми Каолин Ўтга чидамли лой Ўтга чидамли буюмлар Гипс тоши Бўр Асбест	1724.0 329.0 436.0 91.7 65.7 160.1 57.0 53.6 99.7 443.0 7.1 80.5	58 67 49 86 71 48 89 59 46 77 44 24	- - 45 - - 14 65 43 8 47 - -	58 67 4 86 71 34 24 16 38 30 44 24

Ўзбекистондаги норуда минерал хом ашёларининг кон заҳиралари.

Минерал хом ашё тури	Кон номи	Заҳираси ( минг т.)
Плавикли шпат	Агата - Чибергата Суппатош кони Шабрез кони	1310 4882 32.8
Бирламчи каолин	Ангрен кони	88400
Иккиламчи каолин	Ангрен кони	47200
Диаспор	Оқтош кони	2500
Кварцит ва кварц	Қоренкўл, Сарикўл, Тозбулоқ конлари	2700
Тальк ва тальк тоши	Зинелбулоқ кони	2167
Графит	Тасказган кони Захчахона кони	2300 9000
Тош тузи	Бойбичекан кони Тумрюк кони Хўжанкон кони	465800 16000 46000
Сода тузи	Борсакелмас кони	131000
Ош тузи	Караумбет кони	4000
Калий тузи	Тюбегатан кони	686000
Фосфоритлар	Жерой-Сардара Жетитов конт	57680 40000
Дала шпати	Қарчисой кони Кармана кони Жерой кони	27000 80000 25700
Глоуконит	Крантов кони Кофрун кони	10000 15000
Пирофиллит	Байкал кони	3000
Волластонит	Қўйтош кони	4100
Гипс ва ганч	Мамажургат кони Кунгиртов кони	46200 18900
Базальт	Қоратош кони Осмонсой кони	2500 20000

харажатларнинг камайиши ва ишлаб чиқарилган маҳсулот сифатининг ошиши;

• харажатларнинг камайиши ва ишлаб чиқарилган маҳсулот сифатининг ошиши;
• алоҳида товарлар ва маҳсулотлар ассортименти билан бозорга кириб бориш ва ўз ўрнини эгаллаш;
• маҳсулот сифатидаги аниқ устунликка эришиш;
• худди иқтисодиётдаги ўрни каби технологияда ҳам лидерлик, яъни пешқадамлик мавқеининг ўсишига эга бўлишга интилиш;
• динамикани ҳисобга олган ҳолда мавжуд ресурслардан яхшироқ фойдаланиш ва хўжалик фаолиятидан фойда олиш.

ВАЗИФАЛАР

алтернатив ресурслардан фойдаланиш стратегия ва тактикасининг таркибий қисми ҳисобланиб, ишлаб чиқаришда иқтисодий тежаш ва самарадорликнинг ошишига олиб келади.

• алтернатив ресурслардан фойдаланиш стратегия ва тактикасининг таркибий қисми ҳисобланиб, ишлаб чиқаришда иқтисодий тежаш ва самарадорликнинг ошишига олиб келади.

стратегия ва тактика ҳар қандай ишда одамларни, амалиётга мўлжалланган ходимларнинг тегишли квалификацияси, билими ва иш малакаси, ресурслардан фойланиш жавобгарлиги, бозор иқтисодиёти шароити ва замонавий фан-техника тадқиқоти ҳақида яхши билиши талаб қилинади

• стратегия ва тактика ҳар қандай ишда одамларни, амалиётга мўлжалланган ходимларнинг тегишли квалификацияси, билими ва иш малакаси, ресурслардан фойланиш жавобгарлиги, бозор иқтисодиёти шароити ва замонавий фан-техника тадқиқоти ҳақида яхши билиши талаб қилинади

11.3. Минерал хомашё ва улардан оқилона фойдаланиш

бу конлардан қазиб чиқарилувчи турли фойдали қазилмалардир

Минерал хомашё

Конлар заҳирасининг миқдорини иқтисодий жиҳатдан тўғри аниқлаш ва саноат масштабида эксплуатация қилиш навбатини аниқлаш аҳамиятга эгадир.

• Конлар заҳирасининг миқдорини иқтисодий жиҳатдан тўғри аниқлаш ва саноат масштабида эксплуатация қилиш навбатини аниқлаш аҳамиятга эгадир.

Фойдали қазилма заҳиралари
Балансдаги заҳираларга саноат талабларига ва фойдаланишнинг техник шартларига жавоб берувчи ва ҳозирги кунда уларни қазиб чиқариш иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқ бўлган заҳиралар
Балансдан ташқари, заҳирага – таркибида фойдали компонентлари, қазилмалар миқдори кам бўлган ёки эксплуатация шароитлари оғир бўлган ҳамда шу хомашёни саноат усуллари билан қайта ишлаш ҳозирча мумкин бўлмаган заҳиралар

Ишлаб чиқаришнинг турли томонларини чегаралб турувчи норма ва нормативлар йиғиндиси ҳар бир ишлаб чиқариш бўлимининг нормалаштириш асоси бўлиб хизмат қилади

• Ишлаб чиқаришнинг турли томонларини чегаралб турувчи норма ва нормативлар йиғиндиси ҳар бир ишлаб чиқариш бўлимининг нормалаштириш асоси бўлиб хизмат қилади

машина ва маҳсулотлар конструкциясини яхшилаш;

• машина ва маҳсулотлар конструкциясини яхшилаш;
• янги техника ва прогрессив технологияни жорий этиш;
• технологик жараёнларни яхшилаш;
• хомашёни комплекс қайта ишлаш усулларини ривожлантириш;
• ишлаб чиқаришни ташкил қилишни яхшилаш.

Саноатда хомашё ва материалларни тежашнинг асосий йўллари