Individual va guruhiy konsultatsiya fanidan

2. Sezgilarning nerv – fiziologik asoslari
Sezgilarning hosil bolishi uchun faqat tashqi qozgatuvchining tasiri emas, balki organizmning ozi ham faoliyatda bolishi kerak. Sezgi retseptorga tasir qilib turgan qozgatuvchining maxsus quvvatini nerv jarayonining quvvatiga aylanishidan hosil boladi. Sezgi faqat hissiy organning komponentigina emas, balki faoliyat tarkibidir. Sezgi psixik hodisa bolib, agar javob reaktsiya bolmasa yoki javob reaktsiyasi “mos” bolmasa hosil bolmaydi. Sezgi azolari harakat azolari bilan bogliq. Bu azolar bajaradigan vazifa qolda joylashgan. Sezgi psixik hodisalar kabi reflektor tabiatga egadir. Sezgilarning fiziologik asosini qozgatuvchining oziga adekvat bolgan analizatorga tasir natijasida yuzaga kelgan nerv jarayoni tashqil etadi. Analizator deb, I.P.Pavlov tevarak - atrof vokeligini tahlil qilish uchun organizmning murakkab suratda moslanganiga aytadi. Analizator uch qismdan iborat:
1) Periferik (retseptor) - u tashqi tasirini nerv jarayoniga aylantiradi.
2) Analizatorning periferiya qismini markaziy qism bilan boglovchi afferent (markazga intiluvchi) va efferent (markazdan qochuvchi) nervlar, otkazuvchi nerv yollari.
3) Nerv impluslari qayta ishlanadigan analizatorlarning miya po’stidagi qismlar.
3. Sezgilar tasnifi va turlari.
Tasniflash xilma xil boladi. Turli - tuman sezgini qaysi sezgi azolari yordami bilan hosil qilsak, ularni osha azolarga qarab quyidagi turlarga, yani korish, eshitish, hid bilish, tam bilish, teri, muskul harakat, organik sezgilarga ajratiladi. Sezgi azolari qaerda joylashganligiga qarab uchga tasniflanadi.Sezgilar qaysi a'zolar yordamida hosil qilinishiga qarab, quyidagi turlarga, ya'ni ko’rish, eshitish, hid bilish, ta'm bilish, teri, muskul-harakat, organik sezgilarga ajratiladi. Ular sezgi a'zolari qaerda joylashganligiga qarab tavsiflanadi.
Jahon psixologiyasi fanining so’nggi yutuqlari hamda atamalariga binoan sezgilar quyidagicha klassifikasiya qilinadi. Ushbu tasniflanishning dastlabki ko’rinishi ingliz olimi Ch.Sherringtonga taalluqlidir. U reseptorning qaerda joylashganligiga qarab, sezgilarni uch turga bo’ladi.