Individual rivojlanishi darsning ta’limiy maqsadi

Lichinkali rivojlanish. Lichinkali ontogenez tuxum hujayrada sariqlik
moddasi kam bo‘lgan organizmlarda, masalan, hasharotlarda, baliqlarda va
amfi biylarda kuzatiladi. Ularning tuxumidan yetuk formalardan o‘z tuzilishi
bilan farq qiladigan, o‘zi mustaqil oziqlanadigan lichinka rivojlanadi. Lichinkali
rivojlanadigan organizmlarda metamorfoz hodisasi kuzatiladi. Metamorfoz
organizm individual rivojlanishi davomida tuzilishida sodir bo‘ladigan chuqur
o‘zgarishlardir. Hayvonlarda metamorfoz asosan hayot tarzi yoki yashash
muhitining o‘zgarishi bilan bog‘liq holda amalga oshadi. Metamorfoz bilan
rivojlanadigan hayvonlarning hayot siklida lichinkalik davri bir yoki bir necha
bosqichda kechadi. Bunday hayvonlarda ontogenezning har bir bosqichida
shu organizm mansub turning mavjudligini ta’minlaydigan muhim hayotiy
funksiyalar amalga oshadi. Masalan, lichinkalik davrida areal bo‘ylab tarqalish,
voyaga yetgan davrda ko‘payish jarayonlari kuzatiladi. Lichinkali rivojlanish
o‘troq yashaydigan organizmlarning lichinkalari tarqalishi va arealning
kengayishiga imkon yaratadi. Bitta turning lichinkalari va voyaga yetgan
formalari turli muhitda yashashi, turli oziq bilan oziqlanishi tufayli tur ichidagi
kurashning keskinligi kamayadi. Ba’zi hayvonlarning lichinkalari ko‘payish
xususiyatiga ham ega (jigar qurti, exinokokk).
Tuxumda rivojlanish sudralib yuruvchilar (reptiliyalar), qushlar va tuxum
qo‘yuvchi sutemizuvchilarda kuzatiladi. Ularning tuxum hujayrasida sariqlik
ko‘p bo‘ladi va embrion uzoq vaqt tuxum ichida rivojlanadi.
Bachadonda rivojlanish. Odam va yuksak sutemizuvchilarda ona qornida
rivojlanish kuzatiladi. Urugʻlangan tuxum – tuxum yoʻlida rivojlanadi, bunday
holatda embrion bilan ona organizm oʻrtasida yoʻldosh orqali bogʻlanish
yuz beradi. Embrionning barcha hayotiy jarayonlari (oziqlanish, nafas olish,
ayirish) yo‘ldosh orqali ona organizmi hisobiga ta’minlanadi. Bachadonda
rivojlanish embrionning tug‘ilishi bilan tugallanadi.
Ontogenez asosan ikki davrga bo‘linadi: embrional rivojlanish davri,
postembrional rivojlanish davri.