a) Kommunikativ kompetensiya b) Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
c) Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi d) Milliy va umummadaniy kompetensiya
e) Matematik savodxonlik fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish kompetensiyasi
f) O’z-o’zini rivojlantirish kompetensiyasi
Fanga oid kompetensiya:
Биологик объектларни таниш, уларда борадиган жараёнлар- ни тушуниш ва изохлаш компетенцияси
Биологик объектларда борадиган жараёнларни кузатиш, таж- рибалар утказиш ва хулоса килиш компетенцияси
Соглом турмуш тарзи ва экологик компетенция
Darsning jihozlari : Plakatlar , kimyoviy moddalardan na’munalar , Plakatlar , kimyoviy moddalardan na’munalar , kimyoviy jihozlar
Darsda qo’llaniladigan metod : Aralash , Interfaol metodlar.
Darsning borishi: Salomlashish Ma’naviyat daqiqasi
Davomatni aniqlash Darsga tayyorgarlik nazorati
O’tilgan mavzularni takrorlash,uyga berilgan vazifani tekshirish
YANGI MAVZU BAYONI:
Inson salomatligini saqlash, mustahkamlash va irsiy kasalliklarning oldiniolishda genetika fanining tarmog‘i – odam genetikasi muhim o‘rin tutadi.Odam Homo sapiens turiga mansub bo‘lib, biologik nazariyalarga ko‘rau organik olamning tarkibiy qismi va uzoq davom etgan evolutsiya jarayoni
mahsuli. Shu sababli ham tirik organizmlarga qo‘llaniladigan umumbiologikqonuniyatlar odam irsiyatini o‘rganishda qo‘llaniladi.Insonning shakllanishida uning organik olam shajarasining yuqori
pog‘onasini egallashiga umumgenetik omillar bilan bir qatorda ijtimoiy omillarham katta ahamiyatga ega bo‘lgan. Odam ijtimoiy muhitda yashaganligisababli, ularda oliy nerv faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan xususiyatlar – aql,idrok, qobiliyat, nutq, mehnat qilish kabi xususiyatlar paydo bo‘lgan. Bu
x ususiyatlarning irsiylanishi juda murakkab bo‘lib, u genetik va ijtimoiy omillartizimining umumiy ta’sirida amalga oshiriladi. Shuning uchun ham odamgenetikasini o‘rganishda uning tabiatda va jamiyatda tutgan o‘rnidan kelibchiqadigan o‘ziga xos tomonlari va qiyinchiliklari bor. Odam genetikasinio‘rganishda genetikaning duragaylash metodini qo‘llab bo‘lmaydi. Oiladafarzandlar sonining kamligi belgi va xossalarning irsiylanishning xilmaxilliginianiqlash imkonini bermaydi, shu sababli odam irsiyati geneologik,sitogenetik, immunologik, biokimyoviy va populatsion statistik metodlaryordamida o‘rganiladi.Odam genetikasi inson salomatligini mustahkamashda amaliy ahamiyatgaega, odamdagi irsiyat va o‘zgaruvchanlik qonuniyatlarini molekula, hujayra,organizm va populatsiya darajalarida o‘rganib, belgi va xususiyatlariningnormal va patologik holatidagi irsiylanishi va o‘zgarishining qonuniyatlarinikashf etadi. Odam genetikasining so‘nggi yillarda qo‘lga kiritgan yutuqlariirsiyatning molekular tuzilishi, mutatsiya va ular oqibatida kelib chiqadiganirsiy kasalliklarni o‘rganish imkonini beradi. Irsiy kasalliklar irsiy axborotnisaqlash, avloddan avlodga o‘tkazish jarayonining buzilishi oqibatida kelibchiqadi va nasldan naslga o‘tadi.Barcha tirik organizmlar kabi odam irsiyatida ham mutatsion o‘zgaruvchanlikro‘y beradi. Mutatsiyalarning odam organizmi va hayotiyjarayonlariga ko‘rsatgan ta’siriga ko‘ra foydali, zararli, neytral, letal, yarimletal turlarga ajratiladi.Keyingi yillarda o‘rta yoshdagi odamlarning 70% ida tasodifi y irsiyo‘zgaruvchanlik – mutatsiyalarning ko‘p uchrashi aniqlangan. Mazkurmutatsiyalar jiddiy irsiy o‘zgaruvchanlik, inson hayotining davomiyligini111cheklovchi, shuningdek, hayot va ish faoliyatiga salmoqli ta’sir ko‘rsatadigankasalliklarni vujudga keltiradi. Bugungi kundagi asosiy muammolardan biri
inson genofondini saqlash orqali salomatlikni mustahkamlash sanaladi.Odam irsiyatini o‘rganishda quyidagi metodlardan foydalaniladi:Shajara tuzish (geneologik) metodidan odamning normal va kasallikbelgi-xususiyatlarining sabablarini o‘rganish maqsadida mumkin qadarko‘proq avlodlarining nasl-nasabi haqida ma’lumot to‘plash, tahlil qilishdafoydalaniladi. Mazkur metod yordamida insonning ko‘pgina belgilari,jumladan, gen kasalliklarining nasldan naslga o‘tish qonuniyatlarini aniqlashmumkin bo‘ladi. Shajara tuzish (geneologik) metodi yordamida odamdagiqobiliyat, iste’dod va boshqa fazilatlarning rivojlanishi irsiy omillarga bog‘liqekanligi geneologik usul bilan aniqlangan. Uygavazifa:_Mavzuni o’qish, rasm chizish
Do'stlaringiz bilan baham: |