|
Kolorado kartoshka qo'ng'iziga chidamli kartoshka
Jahon qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi ushbu transgen ekinni etishtirishdan uzoq vaqt voz kechdi, chunki u tajriba va amaliy foydalanish jarayonida to'rt avloddan so'ng bunday kartoshkani tinchgina iste'mol qiladigan Kolorado kartoshka qo'ng'izining populyatsiyalarida barqaror shakllar shakllanadi. Bundan tashqari, u "saqlash sifati" ga ega emas va mahalliy sinovlarga ko'ra, ikki oydan keyin kartoshka chirishidan ta'sirlanganda chiriydi. Bundan tashqari, fitoftoraga chidamli emas.
Britaniyalik va mahalliy olimlarning tajribalari shuni ko'rsatdiki, GM kartoshka sutemizuvchilarning salomatligi va boshqa biologik ko'rsatkichlariga sezilarli darajada salbiy ta'sir ko'rsatadi. Mahalliy selektsionerlar tomonidan an’anaviy usulda olingan, mamlakatimizning turli ekologik-geografik sharoitlariga moslashtirilgan mahalliy nav kartoshka navlari qishloq xo‘jaligi bozorini to‘liq qondirmoqda.
Soya, gerbitsidlarga chidamli natriy glifosat (Round-up-Ready)
Ushbu ekinni ekish natijasida ushbu reagentga chidamli bo'lgan va hayvonlarning ozuqasi va oziq-ovqatiga tushadigan supero'tlar paydo bo'ladi. Ushbu gerbitsid kuchli konserogen bo'lib, uning tarkibi butun dunyoda ozuqa va oziq-ovqatda tartibga solinadi. Mamlakatimizning Uzoq Sharq mintaqasida hosildorligi ancha barqaror va mo‘l bo‘lib, ichki bozor ehtiyojlarini qondira oladigan an’anaviy soya (ekologik toza) yetishtiramiz. Xorijiy va mahalliy olimlarning tajribalarida GM soyasi sut emizuvchilarning salomatligi, reproduktiv funktsiyasi va boshqa biologik parametrlariga sezilarli ta'sir ko'rsatishi bir necha bor isbotlangan. So'nggi yillardagi tadqiqotlarda mahalliy olimlar sichqonlar, kalamushlar va hamsterlarda uchinchi avlodni ololmadilar. Xuddi shunday natijalar xorijda ham olingan.
Ikki maqsadli makkajo'xori (pestisid va hasharotlarga chidamli)
MON-810 em-xashak genetik liniyasi ba'zi Evropa mamlakatlarida etishtirishga ruxsat berilgan yagona ekindir: 29 Hamdo'stlik davlatidan faqat beshtasi bu genetik chiziqni ishlab chiqaradi, qolganlarida esa taqiqlangan.
Ekologik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, u tuproq hosil qiluvchi mikrofloraga salbiy ta'sir ko'rsatib, erning degradatsiyasiga olib keladi, shuningdek, hasharotlar qo'shni biotsenozlarda biologik xilma-xillikni kamaytiradi. Bunday makkajoʻxori yetishtiriladigan hududda dala va bogʻlarimizni asosiy changlatuvchi asalarilarning ommaviy nobud boʻlayotgani haqida (Amerika, Yevropa, Ozarbayjon) maʼlumotlar bor.
Frantsiya va Avstriyada maxsus davlat tadqiqotlari o'tkazildi, ularning natijalariga ko'ra ushbu mamlakatlarda ushbu ekinni ekish va foydalanishga taqiq (Avstriya) va ikki marta moratoriy (Fransiya) joriy etildi. Ushbu tajribalarda olingan biotibbiyot ma'lumotlari ovqat hazm qilish va siydik-jinsiy tizimlarda salbiy o'zgarishlar, lipidlar almashinuvining buzilishi va boshqa hayotiy belgilar mavjudligini aniq ko'rsatdi.
GMOlarning xavf-xatarlari va xavflari qanday? Bugungi kunga qadar butun dunyoda GMO yetishtirishning atrof-muhit uchun xavf-xatarlari va ulardan o‘simlikchilik va chorvachilikda qo‘llanilishi ilmiy jihatdan isbotlangan. Shunday qilib, o‘simlikchilikda GMOlarning keng qo‘llanilishi an’anaviy ekinlar va ularning yovvoyi qarindoshlarining GM gulchanglari bilan o‘zaro changlanishiga, agrotsenozlarda pestitsidlar yukining oshishiga, o‘ta begona o‘tlar va super zararkunandalarning paydo bo‘lishiga, biologik xilma-xillikning kamayishiga, o‘simliklarning yo‘qolishiga olib keladi. tuproq unumdorligi va boshqalar.
Chorvachilikda ular nafaqat hayvonlar salomatligiga katta xavf tug'diradi, balki ishlab chiqaruvchilar uchun katta iqtisodiy yo'qotishlarga olib keladi. Shunday qilib, hayvonlarning ratsioniga GM ozuqasini kiritishning salbiy ta'siri biologik va fiziologik ko'rsatkichlarning, shu jumladan reproduktiv funktsiyalarning, o'sish va rivojlanishning sezilarli og'ishlarida namoyon bo'lishi eksperimental ravishda ko'rsatildi. Bugungi kunga qadar ozuqa ishlab chiqarishda foydalaniladigan soya, makkajo‘xori, kartoshka va lavlagi kabi GM o‘simliklarining biologik xavfsizligini tekshirish bo‘yicha bir qator uzoq muddatli tajribalar o‘tkazildi, buning natijasida ularning hayvonlar salomatligiga salbiy ta’siri aniqlandi. .
Ma'lumki, GM soya va ularning qo'shimcha mahsulotlari ko'pincha qishloq xo'jaligi va oziq-ovqat sanoatida qo'llaniladi, shuning uchun bu ekinga dunyoda eng katta e'tibor beriladi. Rossiya va boshqa mamlakatlar hududiga kiradigan ozuqa tarkibida GM komponentlari mavjud yoki butunlay ulardan iborat (soya va makkajo'xori uni). Ba'zi hollarda, ularning mazmuni ishlab chiqaruvchilar tomonidan yashiringan yoki ular belgilanmagan.
2010 yilda Genetik xavfsizlik milliy assotsiatsiyasi ( www.oagb.ru) Ekologiya va evolyutsiya muammolari instituti bilan birgalikda. A.N. Severtsov nomidagi Rossiya Fanlar akademiyasi va Rivojlanish biologiyasi instituti. N.K. Koltsov RAS tomonidan tajriba o'tkazildi "Tarkibida GM soyasi bo'lgan ozuqaning sutemizuvchilarning biologik va fiziologik parametrlariga ta'sirini baholash". Ushbu tadqiqotlar natijasida Kempbell hamsterining 3 avlodi ( Phodopus campbelli) GM soyasining turli nisbati bilan oziq-ovqat iste'mol qilgan shaxslarning eksperimental guruhlarida normadan sezilarli og'ishlar sodir bo'lishi aniqlandi, xususan:
bir qator avlodlarda axlatdagi bolalar sonining kamayishi (1-jadval), ikkinchi avlodda to'liq ko'paytirilgunga qadar;
bir qator avlodlarda o'sish va rivojlanishning kechikishi;
urg'ochilar ulushining ortishi bilan zo'ravonliklarda jinsiy nisbatning buzilishi (2-jadval);
erkaklar va ayollarda reproduktiv tizimning rivojlanishini inhibe qilish, bepusht shaxslar paydo bo'lishigacha;
1-jadval F1 avlodini olishda P avlodining ko'payishining asosiy biologik ko'rsatkichlarining xususiyatlari (** p<0,9, ***р<0,09)
Do'stlaringiz bilan baham: |
