Ilmiy tadqiqotlarda statistik metodlar

3.Tadqiqotobe’kti

Muayyan ilm sohasi yoki tarmoq ilmi tadqiqotlarni aniq bir majmuga qaratishi shu ilmning tadqiqot obyekti deyiladi. Ma’lum bir ilmni tadqiqot obyekti, deganda mazkur ilm o’z tadqiqotlariniqaysimajmugaqaratganliginitushunmoqlozim.Ammo har qanday majmu ikki yoki uch qismdan iborat bo’lganda ham uning bir necha jabhalari vaxususiyatlaribo’ladi.Jabha deganda majmuni tashkil qiluvchi qismlari orasidagi uzviy bog’liqlikkaaytiladi.

Majmuning xususiyati o’z tabaqasidagi majmular orasidagi aloqadorlikda namoyonbo’ladi.Har bir jabhani va aniq aloqadorlikni alohida ilm sohasi o’rganadi va uni shu ilmning tadqiqot predmeti deyiladi. Bir obyektni bir necha soha ilmlari o’rganish mumkin. Masalan, medisina, kosmetika, fizkultura, psixologiya va boshqa bir qator ilmlarning tadqiqot obyekti inson hisoblanadi. Ammo har biri o’zining tadqiqot predmetiga ega.
Ilmning tadqiqot predmeti muayyan ilm sohasi, majmuiing jabha yoki xususiyatidan kelib chiqib belgilanadi.
Tadqiqot obyekti-muayyan ilm tarmog’i nimani o’rganadi, degan savolga javob bersa, tadqiqot predmeti shu nimaning nimasini o’rganadi, degan savolga javob beradi.
Har qanday ilm o’z oldiga faqat bitga maqsadni qo’yadi. Ilmning tadqiqot o’tkazishdan maqsadi o’rganayotgan majmuda shu vaqtgacha aniqlanmagan xususiyat va qonuniyatlarini aniqlash va uni jamiyatning ma’lum bir ehtiyojini qondirishda foydalanishni ko’rsatib berish orqali namoyon bo’ladi.
Ushbu falsafiy tushunchalardan kelib chiqib, ijtimoiy fanlar tizimiga kiruvchi bir necha ilm tarmoqlarining tadqiqot obyekti, predmeti va maqsadlarini aniqmumkin.
Ijtimoiy fanlar ilmining umumiy tadqiqot obyekti ijtimoiy hayotdir. Shu yerda "ijtimoiy" degan tushunchani sharhlab o’tish joiz. Ijtimoiy atamasi ikki ma’noda biri keng, ikkinchisi tor ma’noda qo’llaniladi.
Keng ma’nodagi ijtimoiy hayot voqyelik bo’lib, odamlarni barcha ongli harakati natijasida vujudgakelganhodisalarmajmusigaaytiladi.Bu majmuga ruhiy, iqtisodiy, siyosiy va tor ma’nodagiijtimoiyhayotlarqismibo’libkiradi.
Tor ma’nodagi ijtimoiy hayot deganda kishining bioijtimoiy mavjudot sifatida shakllantiruvchi va umri davomida egallagan ijobiy sifatlarini o’z ixtiyori bilan namoyon qiluvchi hayot jabhalarigaaytiladi.
Bularga oiladagi hayot, o’zining shaxsiy hayoti hamda mehnat va siyosat bilan bog’liq bo’lmaganboshqafaoliyatlarkiradi.
Bu tushunchalarni hayotda qo’llashda to’g’ridan-to’g’ri ijtimoiy deb keng ma’nodagi ijtimoiy hayotini ifodalaymiz, tor ma’nodagi ijtimoiy hayot ustida so’z yuritilganda ijtimoiy-ruhiy, ijtimoiy-iqtisodiy; ijtimoiy-siyosiy, degan so’z birikmalaridan foydalaniladi.
Sinov savollar
1.Metodologiyatushunchasiniyagonatarifinimadaniborat?
2.Sizning tadqiqot ishingizda tadqiqot predmeti nimalarni tashkil etadi?
3.Ijtimoiy fanlarning tadqiqot obyekti nimalarni tashkil etadi?