Ilmiy tadqiqot markazi

Киберхавфсизлик 
муаммолари. 
Ҳамма 
компаниялар 
ҳам 
бизнес 
маълумотларини 
ва 
фойдаланувчининг 
маълумотларини 
юқори 
даражада 
хавфсизлигини таъминлай олмайди. Хакерлар хавфсизлик тизимидаги бўшлиқлардан 
фойдаланиб, фойда олиш мақсадида нотўғри йўллар орқали маълумот базаларни 
учинчи шахсларга ўтказиб бериш эҳтимоли мавжуд.
Муаллифлик ҳуқуқи. 
Ижтимоий тармоқларда ҳар куни миллионлаб мақолалар, 
фотосуратлар ва видеолар тақдим қилинаётган контент даврда интеллектуал мулк, 
маълумотларнинг ўзига хослиги ва қийматига бўлган ҳуқуқлар ҳали кўпгина
мамлакатларда қонунчилик жиҳатдан номукаммаллик касб этади. 
Умуман олганда электрон тижоратнинг афзаллик жиҳатлари камчиликларидан 
устун туради.Чунки, бугунги кунда дунёда Интернет, ижтимоий тармоқлар ва онлайн 
мулоқотсиз даромадли ва самарали бизнес яратишнинг иложи йуқ. 
Шундай қилиб, глобал иқтисодиёт шароитида электрон тижоратга бўлган 
талабнинг ошиб бориши, Ўзбекистонда ҳам мазкур соҳани ривожлантириш 
ривожлантиришни 
тақозо 
этмоқда. 
Унинг 
ривожланиши 
миллий 
ишлаб 
чиқарувчиларга янги бозорларни очиш, янги мижозларни топиш имкониятларини 
тақдим қилади, шунингдек, Ўзбекистон иқтисодиётини жаҳон бозорининг етакчи 
вакилларидан бирига айлантиради. Бу эса, халқ фаровонлигида, жамиятнинг тараққий 
топишида, иқтисодий ривожланишида ўз аксини топади. 
OLIY 
TA’LIM MUASSASALARDA BULUTLI TEXNOLOGIYALARNI QO‘LLANILISHI
 
 
Zaripov Bahodir Bobomurod o‘g‘li 
- 
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
doktoranti 
So
‘
nggi yillarda oliy ta'lim sohasida bulutli texnologiyalar tobora ommalashib 
bormoqda. Ushbu 
texnologiyalar oliy ta’lim muassasalarida xarajatlarni tejash, foydalanish 
imkoniyatini yaxshilash va hamkorlikni kengaytirish kabi bir qator afzalliklarni taqdim etadi. 
Bulutli texnologiyalar IT infratuzilmasini yaxshilash va talabalar va professor-
o‘qitu
vchilarga 
yanada yaxshi xizmatlar ko‘rsatishga intilayotgan oliy o‘quv yurtlari uchun moslashuvchan va 
kengaytiriladigan yechimni taqdim etadi. Ushbu maqolada biz oliy o‘quv yurtlarida bulutli 
texnologiyalardan foydalanishning iqtisodiy foydalarini hamda a
fzalliklarini ko‘rib chiqamiz.
Yillar davomida oliy ta’lim muassasalarida bulutli texnologiyalarni tadqiq qilishning 
iqtisodiy foydalari haqida aniq raqamlarni aytish qiyin, chunki imtiyozlar muassasaga, 

---

335 
ulardan foydalanishning o‘ziga xos holatiga va boshq
a omillarga qarab farq qilishi mumkin. 
Biroq, bu yerda potentsial iqtisodiy foyda haqida ba
’
zi tushunchalar beradigan ba
’
zi statistik 
ma
’
lumotlar va prognozlar mavjud: 
1.
Xarajatlarni tejash: Milliy standartlar va texnologiyalar instituti (NIST) hisobotiga 
ko'ra, muassasalar bulutli hisoblashlardan foydalangan holda IT xarajatlarining 50% gacha 
tejashlari mumkin. Bundan tashqari, Iqtisodiyot va biznes tadqiqotlari markazi tomonidan 
olib borilgan tadqiqotga ko‘ra, Buyuk Britaniya universitetlari to
monidan bulutli hisoblashni 
o‘zlashtirish kelgusi besh yil ichida sektorni 2,5 milliard tejash imkonini beradi[1].
2.
Samaradorlikni oshirish: Mustaqil kollejlar kengashi tomonidan olib borilgan 
tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, bulutli hisoblashlardan foydalanadig
an muassasalar IT-ga texnik 
xizmat ko'rsatishga 50% kamroq vaqt sarflaydi, bu esa xodimlarning boshqa vazifalarga 
e‘tiborini qaratish imkonini beradi[2].
3.
Yangi bozorlarga kirish: IDC hisobotiga ko'ra, bulutli ta'lim texnologiyasi 2025 yilga 
borib ta'lim sektori uchun global daromadni 1,7 trillion dollarga oshirish imkoniyatiga ega[3]. 
4.
Atrof-
muhitga ta’sirning kamayishi: bulutli hisoblashdan foydalanish orqali 
muassasalar energiya sarfini va uglerod izlarini kamaytirishi mumkin. Microsoft tomonidan 
o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra, bulutli hisoblash uglerod chiqindilarini 93% gacha kamaytirishi 
mumkin[5]. 
Umuman olganda, oliy ta’lim muassasalarida bulutli texnologiyalarni tadqiq qilishning 
iqtisodiy foydalari sezilarli bo‘lishi mumkin, bunda potentsial xarajatlar
ni tejash, 
samaradorlikni oshirish, yangi bozorlarga chiqish, atrof-
muhitga ta’sirni kamaytirish va 
talabalar natijalarini yaxshilash mumkin. Biroq, o‘ziga xos iqtisodiy foyda muassasaga va 
ulardan foydalanishning o'ziga xos holatiga bog‘liq bo‘ladi.
Xarajatlarni tejash: 
Oliy ta’lim muassasalari
da bulutli texnologiyalarning asosiy afzalliklaridan biri bu 
xarajatlarni tejashdir. An’anaviy IT infratuzilmasi muhim dastlabki xarajatlarni, jumladan 
apparat, dasturiy ta'minot va texnik xizmat ko'rsatish xarajatlarini talab qiladi. Bulutli 
texnologiyalar yordamida muassasalar mahalliy infratuzilmaga bo'lgan ehtiyojni bartaraf 
etish orqali ushbu xarajatlarni sezilarli darajada kamaytirishi mumkin. Bulutli provayderlar 
muassasalarga faqat o'zlari foydalanadigan resurslar uchun to'lash imkonini beradigan 
narxlash modellarini taklif qiladilar. Ushbu narxlash modeli, ayniqsa, resurs ehtiyojlari 
o'zgaruvchan bo'lgan muassasalar uchun foydalidir, masalan, ro'yxatga olishning eng yuqori 
davrlarida.