Ilmiy tadqiqot markazi

1-
расм. Молиявий маркетинг жараён сифатида
 
Молиявий маркетинг жараёнининг биринчи босқичида инвесторнинг эҳтиёжлари 
ўрганилади 
- 
ҳар бир аниқ маркетинг воситаси (активи) харидори (масалан, 100 млн., 500 
млн. сўм миқдоридаги депозит ва бошқалар).
Молиявий маркетинг жараёнининг иккинчи босқичи молия бозорини ҳар томонлама 
ўрганишдан иборат. У бозорнинг ҳар бир сектори (масалан, оддий акциялар, имтиёзли 
акциялар ва бошқалар) бўйича талабни, унинг сиғими ва бозор имкониятларини аниқлаш, 
шунингдек, молиявий активларни янада такомиллаштириш ва кенгайтириш 
истиқболларини аниқлаш мақсадида амалга оширилади.
Учинчи босқичда, молия бозорининг ҳолатини ва харидорларнинг эҳтиёжларини 
ўрганишни ҳисобга олган ҳолда, маълум бир молиявий воситани (активни) сотиш 
имкониятига айланади.
Охирги, тўртинчи босқичда молиявий маркетинг режаси тузилади. 
Бу ёзма ҳужжат ҳисобланиб, молиявий бозор сектори, рақобатчилар, сотувчи 
инвесторнинг маркетинг соҳасидаги мақсад ва вазифалари ҳамда уларни ҳал қилиш 
воситалари (меҳнат ресурслари) тўғрисида зарур маълумотларни ўз ичига олади. 
Молиявий маркетинг режаси 
- 
бу маълум бир молиявий активни сотишда ким, қачон, 
қаерда ва қандай иштирок этиши ва уларни ким сотиб олиши каби саволларга аниқ жавоб 
берадиган асосий ҳужжатдир. Молиявий маркетинг режаси асосида ташкилий ҳаракатлар 
режаси тузилади, яъни молиявий активнинг ҳаёт айланиши ва реклама тадбирлари 
режалаштирилади. Молиявий активнинг ҳаёт айланиши 
- 
бу молиявий восита (актив) 
Инвестор - 
молиявий 
активларни 
сотувчи 
Аниқ 
молиявий 
активлар 
харидори - 
инвесторнинг 
эҳтиёжларини 
ўрганиш 
Молиявий 
активларни 
сотиш 
имкониятлари-
ни тадқиқ этиш 
(жорий ва 
истиқболли 
имконият) 
Маркетингни 
режалаштириш 
Реклама 
Инвестор - 
молиявий 
активлар 
харидори 
Секторлар 
бўйича 
молиявий 
бозорни 
комплекс 
тадқиқ этиш 
Молиявий 
активнинг 
ҳаётий
даврини 
режалаштириш 
Молиявий 
активларни 
олди-сотдиси 
бўйича 
пунктлари 
ишини ташкил 
этиш (фонд 
дўконлари, 
банк 
бўлимлари ва 
бошқалар) 

---

181 
бозорда яшашга яроқли бўлган ва ушбу активнинг харидорлари ва сотувчилари ўз 
мақсадларига эришишларини таъминлайдиган муайян вақт давридир.
Омонатчи, яъни инвестор
-
сотувчи учун ҳам, инвестор
-
харидор учун ҳам капитал 
қўйилмаси
бўйича даромад олиш учун унинг инвестиция харажатларини англатади. 
Бунда қўйилган капиталнинг рентабеллиги қисмларга (масалан, кунлик, ойлик) ёки 
ҳаммаси
бирданига (масалан, бир йилда) шакллантирилиши мумкин. Шунинг учун бундай 
даромадни кумулятив (лотинча cumulatio 
- 
кўпайтириш, қўшиш) даромад деб ҳисоблаш 
мумкин. 
Молиявий маркетинг молиявий активларни (маҳсулот ва хизматларни) сотиш 
бўйича хўжалик юритувчи субъектнинг маркетинг фаолияти турлари мажмуини 
ифодаловчи маълум функцияларга эга. Молиявий маркетингнинг асосий функциялари 
қуйидагилардан
иборат:
• маълумотлар йиғиш;
• маркетинг тадқиқотлари;
• молиявий активларни (маҳсулотлар ва хизматлар) чиқариш ва сотишни амалга 
ошириш бўйича тадбирларни режалаштириш; 
• реклама; 
• молиявий активларни сотиш.
Омонатчи, яъни инвестор
-
сотувчи учун ҳам, инвестор
-
харидор учун ҳам капитал 
қўйилмаси
бўйича даромад олиш учун унинг инвестиция харажатларини англатади. 
Бунда қўйилган капиталнинг рентабеллиги қисмларга (масалан, кунлик, ойлик) ёки 
ҳаммаси бирданига (масалан, бир йилда) шакллантирилиши мумкин. Шунинг учун бундай 
даромадни кумулятив (лотинча cumulatio 
- 
кўпайтириш, қўшиш) даромад деб ҳисоблаш 
мумкин. 
Инвестор учун инвестиция қилинган капиталдан кумулятив даромад олишда учта 
омил муҳим аҳамиятга эга: 
1)
қўйилган
капиталнинг максимал миқдори;
2)
капитал айланма тезлиги, яъни инвестиция қилинган маблағларни тезда 
қайтиши
;
3)
қўйилган
капиталнинг охирги давридаги, масалан, ўтган йилдаги кумулятив 
миқдори.
Молиявий маркетинг жараёнининг кейинги босқичларига рекламани ташкил этиш 
ва ўтказиш, молиявий активларни сотиш ва сотиб олиш пунктлари (банклар, фирмалар, 
фонд дўконлари, валюта айирбошлаш шохобчалари ва бошқалар) ишини ташкил этиш 
киради. 
Молиявий активларни (маҳсулотлар ва хизматларни) сотиш ва сотиб олиш 
пунктлари ишини ташкил қилишда мижозлар учун қулайлик яратиш тамойилига 
асосланиш зарур. Бунда бошқа шартлар қаторида энг мақбул иш вақти ва жойлашувни 
назарда тутиш муҳим аҳамиятга эга[3]. 
Молиявий маркетинг молиявий менежмент функцияси сифатида қуйидагиларга 
жавоб бериши зарур:
• бозорда молиявий активни самарали сотишга;
• дастурий
-
мақсадли ва тизимли ёндашувларни қўллашга;
• молия бозорини ўрганиш, унга мослашиш ва бир вақтнинг ўзида унга таъсир 
кўрсатиш;
• инвестор
-
харидор ва инвестор
-
сотувчиларнинг фаол ҳаракатлари, уларнинг 
ижодий ташаббуси ва тадбиркорлик руҳини қуллаб
-
қувватлашни назарда тутади.

---

182 
Умуман олганда, молиявий маркетинг молиявий бозор субъектини ва молиявий 
концепцияни амалга ошириш кўламини аниқлаштириши орқали субъектнинг маркетинг 
фаолиятини англатади, бу молиявий менежментнинг контсептуал аппаратини 
такомиллаштириш ва аниқлаштиришга ёрдам беради. Бу ҳолат “молиявий маркетинг” 
атамасининг кенг маънода қўлланилишини англатади.
Молиявий маркетинг 
- 
маҳсулотга бўлган талаб ва таклиф ўртасидаги бозор қарама
-
қаршиликларини
бартараф этишга асосланган, молиявий бозор талабларини аниқлаш, 
молиявий воситаларни (маҳсулот, хизмат) ишлаб чиқиш учун маркетинг воситаларидан 
фойдаланишни, ҳамда молиявий муносабатларни бошқариш доирасида баҳоларни 
ўзгартиришини ичига олган молиявий бозор субъектларининг ўз манфаатларига 
бўйсинтиришга қаратилган фаолиятдир.