Ilmiy tadqiqot markazi

MILLIY IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISHDA MULK QIYMATI VA UNI
BAHOLASHNING O’RNI VA AHAMIYATI
 
 
Jaloliddinova Mohira Alisher qizi - 
Toshkent moliya instituti doktoranti 
 
Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda moliya-bank sohasi uhim soha sifatida qaraladi. Yangi 
O'zbekiston taraqqiyot strategiyasining uchinchi yo'nalishi 
–
milliy iqtisodiyotni, uning o'sish 
sur'atlarini zamon talablari darajasida rivojlantirish yo'nalishi bo'yicha belgilangan ustuvor 
vazifalarni Harakatlar strategiyasining iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning 
ustuvor yo'nalishlari doirasida boshlangan islohotlarning davomi sifatida baholash mumkin. O'z 
o'rnida shuni ham aytish joizki, samarali amalga oshirilgan islohotlar navbatdagi muvaffaqiyat 
debochasiga garovdir. 
Yangi O'zbekiston taraqqiyot strategiyasiga muvofiq, 2022
–
2026-yillarda yuqorida 
ta'kidlab o'tilgan yo'nalishlarda amalga oshirilgan islohotlarni samarali davom ettirish, mavjud 
resurs va imkoniyatlarni safarbar etgan holda, aholi jon boshiga to'g'ri keladigan yalpi ichki 
mahsulot hajmini yanada oshirish, 2030 yilga borib esa, O'zbekiston jon boshiga hisoblaganda, 
aholi daromadlari o'rtacha ko'rsatkichdan yuqori bo'lgan davlatlar qatoriga kirish maqsad 
qilingan.
102
Bunga esa, o'z navbatida, xususiy sektorni rag'batlantirish va uning ulushini oshirish, 
to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni jalb etish va drayver sohalarda klaster tizimini 
rivojlantirish orqali erishish ko'zda tutilgan. 
O'z o'rnida aytish lozimki, iqtisodiyotdagi yetakchi tarmoqlarning samarali va jadal 
rivojlanishi mamlakatdagi YaIM hajmining ortishi va shu orqali aholi jon boshiga YaIM hajmining 
oshishiga ham olib keladi. 
Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarning birinchi bosqichidayoq 
mulkchilikning hamma shakllari teng huquqli ekanligi konstitutsion tarzda e’tirof etildi va mulkni 
xususiylashtirish hisobiga ko‘p ukladli iqtisodiyotni real shakllantirish vazifasi qo‘yildi. Ayni 
vaqtda mamlakatimiz bosib o‘tgan taraqqiyot yo‘lining chuqur tahlili, bugungi kunda jahon 
bozori konyunkturasi keskin o‘zgarib, globallashuv sharoitida raqobat tobora kuchayib 
borayotgani davlatimizni yanada barqaror va jadal sur’atla
r bilan rivojlantirish uchun mutlaqo 
yangicha yondashuv hamda tamoyillarni ishlab chiqish va ro‘yobga chiqarishni taqozo 
etmoqda
103
.
Shu borada ko‘chmas mulk qiymatini baholashda obyektlarning bozorini shakllantirish 
hamda ularga bo‘lgan huquqlarga doir bitimlar tuzish bilan bog‘liq xizmatlarni ko‘rsatish 
bo‘yicha tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga ham imkoniyat yaratadi. Baholash tashkilotlari 
faoliyatini samarali tashkil etish, rivojlantirish, pirovardida, mulkdan foydalanish samaradorligini 
va iqt
isodiyotda pul mablag‘lari harakatining faollashuviga ta’sir ko‘rsatib, pirovardida, u 
iqtisodiy o‘sishga ham o‘z ijobiy ta’sirini ko‘rsatadi. Aynan ana shu eng muhim vazifalar iqtisodiy 
islohotlarni chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalishlari va ustuvor vazifalariga jiddiy o‘zgartirishlar 
kiritish uchun poydevor bo‘lishi kerak
104
. 
O‘zbekistonda ko‘chmas mulk savdolari bo‘yicha 
tuzilgan shartnomalar o‘tgan yilga nisbatan 17 foizga oshdi. Ko‘chmas mulk bitimlarining 
102
F.Yunusov “Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishdagi ustuvor vazifalar” maqolasi
103
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar 
strategiyasi to‘g‘risida. O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2017
-y., 6-son, 70-modda, 20- son, 354-modda.. 
104
Mirziyoev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib
-intizom va shaxsiy javobgarlik 
–
har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi 
bo’lishi kerak. // www.uza.uz. 16.01.2017

---

153 
umumiy sonining qariyb 40 foizi Toshkentga to
‘g‘ri keladi. Toshkentda kvartira narxlari o‘tgan 
chorakka nisbatan o‘rtacha 5−7% ga
oshgan. Ko
‘chmas mulk bo‘yicha bitimlarning umumiy 
sonining qariyb 40 foizi Toshkentga to‘g‘ri keladi.
Viloyatlar kesimida qaralganda, 2021 yilda tuzilgan bitimlar: 
•
Samarqandda 
—
32%ga, 
•
Farg‘onada
—
27% ga, 
•
Namanganda 
—
36% ga, 
•
Andijonda 
—
31%ga, 
•
Buxoroda 
—
33%ga, 
•
Navoiyda 
—
29% ga 
Qoraqalpog‘istonda
—
27%ga o‘sdi. 
Toshkent shahrida tuzilgan bitimlar soni 2 foizga kamaydi. Shunga qaramasdan, 2021 
yilning uc
hinchi choragining dastlabki natijalari shuni ko‘rsatdiki, Toshkentda narxlar o‘tgan 
chorakka nisbatan o‘rtacha 5−7% ga
oshgan. Shaharda birlamchi bozordagi ko‘chmas mulkning 
bir kvadrat metri uchun o‘rtacha narxi sentabr oyi holatiga ko‘ra, 7,2 mln. so‘mn
i tashkil qildi. 
O‘rganishlarga ko‘ra, Toshketning eng ko‘p qurilish ishlari olib borilayotgan tumanlariga 
quyidagilar kirgan: 
•
Mirzo Ulug‘bek;
•
Yakkasaroy; 
•
Yashnobod; 
•
Uchtepa; 
•
Yunusobod.