Ilmiy tadqiqot markazi

РИВОЖЛАНТИРИШДА ТИЖОРАТ БАНКЛАРИ КРЕДИТЛАРИНИНГ ЎРНИ
 
 
Тоймухамедов Иброхим Рихсибоевич
 - 
Тошкент давлат иқтисодиёт университети “
 
Банк иши ва инвестициялар” 
 
кафедраси профессори., и.ф.н. 
 
 
Қишлоқ
хўжалигини ислоҳ қилишни чуқурлаштиришнинг устивор вазифалари 
мамлакат ҳаёти ва иқтисодиётида аграр соҳанинг тутган ўрни, республиканинг 
иқтисодий мустақиллигини таъминлаш, шу билан бирга иқтисодиётнинг барча 
тармоқларида ислоҳотни босқичма
-
босқич амалга ошириб бориш ва ривожлантиришнинг 
муҳим аҳамиятга эга эканлигидан келиб чиқади.
Қишлоқ
хўжалиги ишлаб чиқариш тизими ўзгарди. Дон мустақиллигига эришишлди, 
аввал четдан келтириладиган баъзи қишлоқ хўжалик маҳсулотлари етиштириш ва 
картошка экиш майдонлари анча миқдорда кўпайтирилди.
Қишлоқ
хўжалигини молиялаштириш, кредитлаш ва суғурта қилишнинг янги 
тизими, жумладан, қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқарилган маҳсулот ва келтириладиган 
техника, ёқилғи ва минерал ўғитлар учун бўладиган ўзаро ҳисоб
-
китобларнинг асослари 
ишлаб чиқилиб банк тизими амалиётига татбиқ этилди. Қишлоқ хўжалиги 
корхоналарининг иқтисодий мустақиллиги кенгайди. қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини 
сотиб олишда шартномавий баҳолар тизими кенг қўлланилмоқда.
Қишлоқ
хўжалигининг ўзида кенг кўламли ўзгаришлар ва сифат жиҳатдан 
янгиланишлар юз бермоқда.
Бироқ, мамлакатимиз Президенти таъкидлаганларидек: “Қишлоқ хўжалигини илмий 
асосда интенсив ривожлантириш орқали деҳқон ва фермерлар даромадини камида 2 
баравар ошириш, қишлоқ хўжалигининг йиллик ўсишини камида 5 фоизга етказиш.
Туманларни аниқ маҳсулот турини етиштиришга ихтисослаштириш.
Қишлоқ
хўжалигида давлат томонидан қўллаб
-
қувватлаш кўламини кенгайтириш ва 
суғурталашнинг янги механизмларини амалга ошириш.
Янги ва фойдаланишдан чиққан 464 минг гектар майдонни ўзлаштириш ва 
кластерларга очиқ танлов асосида ажратиш. 200 минг гектар пахта ва ғалла 
майдонларини қисқартириш ҳамда аҳолига очиқ танлов асосида узоқ муддатли ижарага 
бериш.
Экспортбоп 
маҳсулотлар 
етиштириш 
ҳамда 
мева
-
сабзавотчиликни 
ривожлантириш, интенсив боғлар майдонини 3 баравар ва иссиқхоналарни 2 баравар 
кўпайтириб, экспорт салоҳиятини яна 1 миллиард АҚШ долларига ошириш
”
98
масалалари 
келажак қишлоқ хўжалигидаги асосий муаммолардан ҳисобланади. 
Шунга кўра айтиш мумкинки, ҳали қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришнинг 
самарадорлигини ошириш ва ривожланишининг ички имкониятлари тўлиқ очилмаган. 
Қишлоқ
хўжалигини тубдан ислоҳ қилиш, қишлоқда аграр ва иқтисодий муносабатларни 
жорий қилиш айнан қишлоқ хўжалигида фаолият юритаётган молия
-
кредит 
институтлари билан боғлиқ бўлган, лекин ҳали тўлиқ ишламаётган имкониятларини 
такомиллаштиришга боғлиқдир.
Бу вазифаларни амалга оширишда банк тизимини ислоҳ қилиш борасидаги энг 
муҳим вазифалар
-
банкларнинг аҳоли, тадбиркорлик субъектлари ва сармоя киритиш 
98
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги “2022
-
2026 йилларга мўлжалланган Янги 
Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси тўғрисида”ги ПФ
-60-
сон Фармони.

---

147 
мумкин бўлган инвесторлар, шу жумладан, хорижий инвесторларнинг бўш пул 
маблағларини жалб қилиш орқали кредит операцияларини кўпайтириш ва уларнинг 
самарадорлигини ошириш чора
-
тадбирларини ишлаб чиқиш долзарб масала ҳисобланади. 
Иқтисодий ўсишни рағбатлантириш мақсадида асосий ставканинг пасайтирилиши 
ва мақбул фоиз ставкалар механизмининг қўлланилиши орқали иқтисодиётдаги пул
-
кредит шароитлари бироз юмшатилиб, коронавирус пандемияси таъсирида иқтисодий 
фаолликнинг сусайиши шароитида инфляцияни пасайтириш ва иқтисодий фаолликни 
қўллаб
-
қувватлаш мақсадлари ўртасидаги мувозанатни таъминлаш имконияти яратилди.
Мамлакатимиз банк тизими ривожланишининг хозирги босқичида тижорат 
банклари томонидан қишлоқ хўжалик корхоналарига кредитлар беришда асосан 
кредитлашнинг турли усулларидан фойдаланилмокда.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 23 октябрдаги “Ўзбекистон 
Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020 —
2030 йилларга 
мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ
-5853-
сон Фармони, 2020 йил 6 
мартда “Пахтачилик соҳасида бозор тамойилларини кенг жорий этиш чора
-
тадбирлари 
тўғрисида” ПҚ
-4633-
сонли қарори ҳамда “Ғалла етиштириш, харид қилиш ва сотишга 
бозор тамойилларини кенг жорий этиш чора
-
тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ
-4634-
сонли 
қарорлари имзоланди.
Ўрганилаётган давр мобайнида, яъни 2020 йилда банк тизимининг иқтисодиётни 
кредитлаш фаолияти натижаларига тўхталиб шуни қайд этиш лозимки, 2020 йилда 
иқтисодиётда кузатилган мураккаб шароитларга қарамай, кредит қўйилмалари қолдиғи 
йил бошига нисбатан 34,3 фоизга ёки ЯИМ номинал ўсишига нисбатан 2,5 баробар юқори 
суръатларда ўсиб, 2021 йил 1 январь ҳолатига 280,4 трлн. сўмга етди.
99