Ilmiy tadqiqot markazi

 
1-
расм. Алоҳида дунё мамлакатларида жамғариш меъёри, 2000
-
2024 йиллар
97
 
 
ХВЖ хулосасига кўра, жаҳон ЯИМнинг ўсишида жамғармалар муҳим ўрин эгаллайди. 
Бу эса, пировардида, инвестицияларниг ЯИМга нисбатан ҳиссасини оширишга ва 
иқтисодий ривожланишга ўз самарали таъсирини кўрсатади. ХВЖ ҳисоботи 
маълумотларига кўра, 2008
-
2009 йилдаги “буюк рецессия” даврида жаҳон ЯИМга 
нисбатан инвестицияларнинг улуши 23
-
24 фоизга тушиб кетди, бу эса ялпи жамғаришга 
96
Манба: 
https://stat.uz/uz/
 
ва 
http://cbu.uz/oz
/ сайтлари маълумотлари.
97
Манба:
Халқаро валюта жамғармасининг йиллик ҳисоботи маълумотлари асосида муаллиф томонидан тайёрланди. // 
www.imf.org. 
Россия 
Хитой 
Германи
я 
АҚШ 

---

145 
ҳам
ўз таъсирини кўрсатди. Фақат 2011 йилдан бошлаб дунё бўйича жамғарма меъёри 
ЯИМнинг 24
-
25 фоизига тўғри келди ва 2018 йилга келиб бу кўрсаткич 26 фоизга етди. 
Бунда, албатта, иқтисодий ривожланишда етакчи бўлган давлатларда интенсив 
индустриал ривожланишга юқори инвестиция қўйилмалари амалга ошираётганлиги 
муҳим ўрин тутмоқда. Бу эса мамлакат жамғариш меъёрининг юқорилиги билан бевосита 
боғлиқдир (Хитойда 2020 йилда 45,2 %, 2012 йилда 48%га тенг бўлган) (1
-
расм).
 
Ривожланган хорижий мамлакатларнинг тижорат банкларида инвестициявий 
фаолиятининг амалий ҳолатини таҳлил қилган ҳолда Ўзбекистон тижорат банкларида 
инвестициявий фаолият ҳамда инвестицион кредитлашни такомиллаштириш бўйича 
умумлаштирилган қуйидаги таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди:
-
тижорат банкларининг хорижий ва халқаро молиявий институтлардан жалб этган 
кредит линиялари бўйича мажбуриятларига доир муаммолар келиб чиқишининг олдини 
олиш мақсадида банкнинг инвестицион кредит мониторингини кучайтириш ҳамда унинг 
муаммоли кредитга айланишининг олдини олиш чораларини ўз вақтида кўрмоғи лозим;
-
иқтисодиётдаги бугунги юқори инфляция шароитида тижорат банкларининг паст 
фоиз ставкадаги
депозит сиёсатини қўллаётганлиги банкка депозитга маблағларини 
жалб этиш ҳажмини оширишга жиддий тўсқинлик қилмоқда. Шу сабабли тижорат 
банклари ўз депозит сиёсатини ишлаб чиқишда унинг мижозга йўналтирилганлик 
даражасини ошириш ва унда депозит ставкаларининг иқтисодиётдаги қайта 
молиялаштириш ставкасидан кам бўлмаган меъёрда белгиланиш тамойилини жорий 
этиш лозим;
-
тижорат банкларида инвестицион ресурсларни бошқариш ва муаммоли кредитлар 
ҳажмининг
ошишига таъсир кўрсатаётган коррупцион иллатларнинг сақланиб 
қолаётганлиги сабабли ушбу муаммони бартараф этиш, яъни банкда корруцияга қарши 
курашиш, унинг омилларини аниқлаш, уни бартараф этишнинг таъсирчан тизимини 
яратиш, инвестицион
-
кредит сиёсати самарадорлигини ошириш ҳамда муаммоли 
кредитлар келиб чиқишининг олдини олиш мақсадида Банк Кенгашига бевосита 
бўйсунувчи мустақил антикоррупцион тузилмани жорий этиш мақсадга мувофиқдир. 
Тузилма фаолиятида банк тизимида яширин иқтисодиёт ва коррупцияга қарши курашиш, 
унинг олдини олиш юзасидан 2021
-
2025 йилларга мўжалланган “Йўл харитаси”ни ишлаб 
чиқиб, унинг амалга ошириш унинг асосий вазифаси этиб белгиланмоғи лозим деб 
ҳисоблаймиз
.