417
Islom moliyasi o'sib borayotgan soha bo'lib, u hozirda jahon moliya tizimining kichik bir
qismi bo'lsada, u dunyoning turli burchaklarida asta-sekin o'z o'rnini topib, kengayib
bormoqda. Malayziya, Turkiya va MDH kabi musulmon
davlatlari islomiy moliyani
rivojlantirishda yetakchi rol oʻynamoqda, biroq Buyuk Britaniya kabi musulmon boʻlmagan
davlatlar ham bu sohada muvaffaqiyatlarga erishib, samarali natijalarga erishmoqda.
Xususan, Malayziya 30 yildan ortiq vaqt davomida islomiy moliya sanoatida kashshof
bo‘lib kelmoqda va so‘nggi yillarda u tez o‘sishga erishdi. Mamlakatda birinchi islom banki
1983 yilda tashkil etilgan bo‘lib, o‘shandan buyon islom moliya tizimi takomillashgani sari
ko‘proq islomiy moliya institutlari tashkil etilmoqda. Bu islomiy
moliyaviy mahsulotlar va
xizmatlarning yanada xilma-
xil bo‘lishiga olib keldi, bu esa o‘z navbatida ushbu sohaga
ko‘proq mijozlar va investorlarni jalb qildi.
Mamlakatda an'anaviy banklar bilan bir qatorda islomiy moliya
institutlari faoliyat
yuritadigan ikki tomonlama moliyaviy tizim mavjud. 2019-yilda Malayziyadagi islomiy moliya
sanoati 192 milliard dollarlik aktivlarga ega edi.
Islomiy moliyani rivojlantirgan boshqa davlatlar qatoriga Saudiya Arabistoni, Birlashgan
Arab Amirliklari, Qatar va Bahrayn kiradi. Har bir davlat islom moliyasiga o'ziga xos
yondashuvga ega, ammo barchasi islom tamoyillariga muvofiq ishlaydi. Zamonaviy davrda
islomiy moliya an'anaviy moliyaga munosib muqobil sifatida paydo bo'ldi. Dualistik moliya
tizimi islomiy va an'anaviy moliyaviy tizimlarning ko'plab
musulmonlar yashaydigan
mamlakatlarda birga yashashini anglatadi. Islom moliyasining rivojlanish tendentsiyasi ijobiy
bo'lib, so'nggi yillarda sanoat jadal rivojlanmoqda.
O‘zbekistonda dualistik moliya tizimini shakillantirishda islom moliyaviy
munosabatlar tiz
imini O‘zbekistonga bosqichma
-bosqich joriy etish maqsadga muvofiq
yondashuv bo‘lishi mumkin.
Normativ
-huquqiy bazani yaratish va shariatga mos moliyaviy
mahsulot va xizmatlarni rivojlantirish islom moliya tizimining poydevorini yaratishda hal
qiluvchi aha
miyatga ega. Bu islom moliya institutlari faoliyatini taʼminlovchi qonunchilik
bazasini
yaratish, shuningdek, islom tamoyillariga mos keladigan moliyaviy mahsulotlarni
ishlab chiqishni oʻz ichiga oladi. Normativ
-huquqiy baza va mahsulotlar
ishlab chiqilgandan
so'ng, keyingi qadam aholini islomiy moliya haqida ma'lumot berish va uning tamoyillari va
afzalliklari haqida xabardorlikni oshirish bo'ladi. Bu iste'molchilar, biznes va siyosatchilarni
islomiy moliya haqida o'rgatish uchun jamoatchilikni xabardor qilish kampaniyalari,
seminarlar va seminarlar o'tkazishni o'z ichiga olishi mumkin.
Bundan tashqari, islomiy moliya sohasida mutaxassislar,
jumladan bankirlar,
huquqshunoslar va buxgalterlarni tayyorlash uchun salohiyatni oshirish dasturlariga ehtiyoj
sezilishi mumkin. Bu, shuningdek, ta'lim va texnik yordam ko'rsatish uchun islomiy moliya
sohasida tajribaga ega xalqaro tashkilotlar va institutlar bilan hamkorlikni o'z ichiga olishi
mumkin.
Umuman olganda, O‘zbekistonda islomiy moliya tizimini bosqichma
-bosqich joriy etish
mamlakatda barqaror va muvaffaqiyatli islomiy moliya sanoati uchun mustahkam poydevor
yaratishga yordam berishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: