Ilmiy tadqiqot markazi

Islom moliyasiga oid atamalar va ularning izohlari 
Islom moliyasini oson tushunib olishingizga yordam beradigan bir nechta atamalar 
mavjud. 
1-rasm. Islomda moliyaviy qoidalar asosi 
 
«Murobaha» —
bu tovar narxiga ustama qo‘yiladigan va qo‘yilmaydigan halol muddatli 
to‘lov. Bunda Islom 
banklari mahsulot va xizmatlarni xarid qilish va keyin ularni muddatli 
to‘lovga sotish bilan shug‘ullanadi.
«Mushoraka» —
bitta g‘oya yoki ishni birgalikda moliyalashtirish. Jismoniy shaxslar va 
korxonalarning ishtirok etishiga ruxsat beriladi. An’anaviy i
qtisodiyotda ushbu sxemani 
hissali moliyalashtirish deb atashadi. 
«Muzoraba» —
sarmoyador o‘z mablag‘ini kelgusida biznesni rivojlantirishga sarflanishi 
uchun moliyaviy tashkilotga beradi. Foydani taqsimlash shartlari oldindan kelishib olinadi
247
O’zbekistonda islom moliyasi bo’yicha nimalar sodir bo’lmoqda?
 
Savdo-
sanoat palatasining BMT bilan o‘tkazgan tadqiqoti natijalari shuni ko‘rsatdiki, 
so‘rovda qatnashgan biznes vakillarining 38 foizi va jismoniy shaxslarning 56 foizi an’anaviy 
245
https://www.gazeta.uz/oz/2022/10/17/islamic-finance/#: 
246
https://yuz.uz/uz/news/ozbekistonda-islom-moliyaviy-xizmatlarini-joriy-etishning-vaqti-keldi#: 
247
Элдос Фозилбеков / «Газета.uz|

---

399 
banklardan diniy e’tiq
odlari sababli kredit olishmaydi. Shu tariqa, Islom qoidalariga rioya 
qiladigan moliya tashkilotlariga talab paydo bo‘lmoqda. 
Investitsiyalar va tashqi savdo 
vazirligining baholashiga ko‘ra, Islom moliyasini joriy etish budjetga qo‘shimcha 100 mln 
dollar foyda keltiradi
Bu IMAN Invest bo‘lib, O‘zbekistonda islomiy moliyalashtirish xizmatlarini ko‘rsatuvchi 
kompaniya hisoblanadi. 
Taqdim etilgan ochiq ma’lumotlarga asosan bugungi kunda Battary Road, Tesla Capital 
(umumiy hisobda $350 000), Uzcard Ventures v
a Uzcard VC ($160 000), Le Mercier’s va 
MyAsia ($45 000), Umay Angels Club hamda Block 0 ($70 000) venchur fondlari IMAN`ga 
investitsiya kiritgan. 
Bugungi kunda O‘zbekistonda islom moliyasiga qiziqish tobora ortib bormoqda. 
O‘zbekiston —
Markaziy Osiyoning 35 million ortiq aholiga ega muhim davlati, aholisining 93 
foiz qismi musulmonlardir. U nafaqat gaz, neft va boshqa tabiiy resurslarga boy, balki azaldan 
ham ilm va islom dinining markazlaridan biri bo‘lib kelgan.
248
Hozirgi kunda islom moliyasining yoshlar ta`lim olishlariga qaratilgan bir qancha
imkoniyatlari mavjud.
Bugun Yaqin Sharq va Osiyo mamlakatlari Turkiya universitetlarida bakalavr, magistr va 
doktorlik darajalarini olish imkoniyati Bahrayn, Saudiya Arabistoni yoki Iordaniya oliy o'quv 
yurtlaridagiga qaraganda yuqoriroq. Bu borada, ayniqsa, Istanbul universiteti, Istanbul 
Sabahattin Zaim hamda Sakarya universitetlari juda mashhur. Vaqf asosida 
moliyalashtiriluvchi Istanbul Sabahattin Zaim universiteti islom moliyasi bo'yicha taniqli 
olimlar ma'ruzasi va mahorat darslaridan bahramand bo'lish imkoniyati, turli sertifikatlangan 
dasturlar taqdim qilish hamda xalqaro ilmiy-amaliy anjumanlar tashkil etishda ham yetakchi 
hisoblanadi. 
Qatar va Birlashgan Arab Amirligida ham islom moliyasi yo'nalishida ta'lim beradigan 
bir nechta oliy ta'lim muassasalari mavjud. Qatardagi Hamad Bin Khalifa, BAAdagi Emirates 
Institute for Banking and Finance Studies va Hamdan Bin Mohammed Smart universitetlari 
islom moliyasi bo'yicha bakalavr, magistr darajasi, shuningdek, ta'lim sertifikati taklif etuvchi 
nufuzli muassasalardan hisoblanadi. Mazkur OTMlarning barchasida ta'lim ingliz tilida olib 
boriladi. 
Janubiy-sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida esa Malayziya islom moliyasi ta'limi 
markazi hisoblanadi. Bu erdagi eng taniqli ta'lim muassasalari qatoriga Xalqaro islom moliya 
ta'limi markazi (INCEIF), Malayziya xalqaro islom universiteti (IIUM) huzuridagi Islom bank 
ishi va moliyasi instituti (IBFIM) hamda shariat masalalari bo'yicha Xalqaro tadqiqot 
akademiyasi (ISRA)ni kiritish mumkin.
249
Islom moliyasini davlatimizda rivojlantirish maqsadida turli chora tadbirlar tashkil 
etilmoqda. Yurtboshimiz o`z nutqlarida: