|
Ключевые слова. Дистанционное обучение, электронное обучение, программное
обучение, бихевиоризм, урок, линейная программа.
the article is devoted to the problems of teaching students to conduct independent activi-
ties in the information educational environment. the author reveals the theoretical basis of the
use of algorithms of programmed learning in the implementation of distance education.
Key words. Distance learning, e-learning, curriculum, behaviorism, lesson, linear prog-
ram.
Sayfullo ALIBEKOV,
Nizomiy nomidagi tDPU
Axborot texnologiyalari kafedrasi dotsenti v.v.b
Shohida YUSUPOVA,
toshkent axborot texnologiyalari universiteti Urganch filiali
Axborot ta’lim texnologiyalari kafedrasi katta o‘qituvchisi
MASOFADAN O‘QITIShDA DASTURLAShTIRILGAN TA’LIM
TEXNOLOGIYASIDAN FOYDALANISh
o
liy ta’limning bugungi kundagi vazifasidan biri – talabalarni tobora rivojla-
nib borayotgan axborot ta’lim muhiti sharoitida bemalol mustaqil faoliyat
ko‘rsata olishga o‘rgatishdan iborat. Buning uchun ularga uzluksiz ra-
vishda ishlash sharoitini yaratib berish zarur. Bunday sharoitni ta’limning masofaviy
o‘qitish shaklida amalga oshirish mumkin.
Masofaviy o‘qitish o‘quvchilarga mustaqil o‘qishda eng yuqori foyda beradi va
odatdagiday o‘quvchilar bilimga emas, balki bilimlar o‘quvchilar tomon harakatlana-
digan sharoitlarni optimallashga imkon beradi
1
.
Masofadan o‘qitish uslubi bu sirtqi o‘qishning yangi shakli sanaladi. Masofadan
o‘qitish bu mustaqil o‘qishdir. Mustaqil o‘qish insonning mustaqil fikrlash, holatni
1
Abduqodirov A.A. Masofali o‘qitish nazariyasi va amaliyoti. Monografiya /A. A. Abduqodirov, A.
X. Pardanev; red. M. Sodikova. – t.: Fan, 2009. 28-31-b.
Annotatsiya
119
baholash, xulosa va oldindan aytish qobiliyatlarini rivojlantiradi. Masofadan o‘qitish-
ning yana bir afzalligi shundaki, unda o‘quvchi o‘ziga qulay vaqtda va hattoki ishdan
ajralmagan holda o‘qishi mumkin. Aynan shu afzalliklari tufayli bu uslub dunyoda
hozirgi kunda keng tarqalgan.
Hozirda ta’lim muassasalari xodimlarini malakasini oshirish yoki o‘zgartirish
uchun shu uslubdan foydalanilmoqda. Masofadan o‘qitishning yana bir afzallik to-
moni unda o‘qish muddatini o‘quvchining o‘zi belgilaydi, ya’ni talaba ixtiyoriy payt-
da o‘qishni boshlaydi, materiallarni o‘qituvchi nazoratida o‘zlashtiradi. o‘zlashtirish
topshiriqlarni, testlarni bajarishiga qarab aniqlanadi. o‘quvchi berilgan dasturni
qanchalik tez o‘zlashtirsa, shunchalik tez o‘qishni tugatadi va guvohnoma oladi.
Dasturni o‘zlashtira olmasa, unga mustaqil ishlab, o‘qishni davom ettirishga imko-
niyat beriladi.
Masofadan o‘qitish tashkiliy iqtisodiy afzalliklarga ham ega. Masofadan o‘qitish
uchun talabalar uchun auditoriyalar, yotoqxonalar zarur emas. Masofadan o‘qitishda
moliyaviy xarajatlar asosan o‘quv-uslubiy materiallar tayyorlash uchun, maxsus au-
ditoriyalar uchun sarflanadi. Keyinchalik moliyaviy xarajatlar kamayadi.
Masofaviy o‘qitishning muhim elementlaridan biri – kompyuter dasturlaridan foy-
dalanib o‘qitishdir. Kompyuterli o‘qitish o‘tgan asrning 80-yillaridan e’tiboran bosh-
langan. talaba (tinglovchi)lar faqat matn tartibidagina ishlashni bilishiga qaramay,
o‘quv jarayonining samaradorligi ko‘tarilgan. talaba o‘quv materialini yaxshiroq esda
saqlagan, natijada o‘quv jarayoni tezlashgan. Shu bois hozirda multimedia vosita
(matn, grafika, animatsiya, tovush)larini ishlab chiqish ta’lim samaradorligini yetarli-
cha ko‘tardi.
Masofaviy ta’lim jarayonini ta’lim tizimini boshqaruvchi dasturiy (lMS – learning
Management System) tizimlardan foydalangan holda tashkil etish mumkin.
Moodle – kurslarni boshqarish tizimi Martin Dougiamas tomonidan yaratilgan
(ma’lumotlarni boshqarish tizimi), shuningdek, ta’limni boshqarish tizimi yoki virtu-
al o‘qitish muhiti sifatida ham mashhur. U erkin tarqatiluvchi veb-ilova bo‘lib, on-
layn-o‘qitish uchun saytlar yaratish imkonini beradi.
Bunday elektron o‘qitish sistemalari ko‘pincha boshqaruv ta’limoti (learning Ma-
nagement Systems – lMS) yoki virtual yaratish qurollari (virtual learning Environ-
ments – vlE) deb ataladi. Moodle so‘zi – “Modular object-oriented Dynamic lear-
ning Environment” so‘zlarining abbverturasidir. Moodle – bu nafaqat onlayn-kurslarni
tuzish va ishlash, balki uning yordamida o‘quv veb-saytlari bilan ishlash uchun mo‘l-
jallangan jihozlar majmuasidir. Dasturning asosiga ijtimoiy nazariya konstruksiyasi
va ishlata olishni o‘rgatish kiradi.
Masofali o‘qitish bu:
– yetarlicha hajmdagi matn, rangli tasvir va grafiklar, animatsiyalar, audio-video
lavhalarga ega bo‘lgan multimedia ma’ruzalar;
– tinglovchilarni tarmoqlar orqali o‘qitish, test o‘tkazish va bilimlarini bir onda
baholash;
– tinglovchilarga o‘quv vazifalarni bajarishning joriy grafigi haqida tezkor ma’lum
qilish;
– aniq mavzu bo‘yicha jahon axborot manbalariga ega bo‘lgan saytlarga muro-
jaatlarni ifodalash tizimidir.
120
Do'stlaringiz bilan baham: |
