121
Konsepsiyaning maqsadi – kibernetik yondashuv asosida o‘qitishning boshqaruv
samaradorligini oshirishdir. Dasturlashtirilgan o‘qitishda ko‘rsatmaga asosan tinglov-
chining ma’lum bir dastur bo‘yicha ishlashi talab qilinadi. Natijada uni amalga oshi-
rish jarayonida ushbu ma’lumotni to‘liq o‘rganadi. o‘qituvchining roli tinglovchining
psixologik holatini va uning ta’lim materiallarini asta-sekin egallash samaradorligini
hamda zarurat tug‘ilganda dasturiy faoliyatni tartibga solish uchungina qisqartiriladi.
Shu asosda kompyuter yordamida dasturlashtirilgan darsliklar va uslubiy materiallar
yordamida amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan dasturlashtirilgan ta’lim uchun turli xil
sxemalar va algoritmlar ishlab chiqilgan. Bular chiziqli, tarmoqlangan, aralash va
boshqalar.
Dasturlashtirilgan ta’limning didaktik prinsiplari bu:
–
muvofiqlik;
– mavjudlik;
–
tizimlilik;
– mustaqillik.
Dasturlashtirilgan o‘qitish texnologiyasi, birinchi navbatda, ta’limning umumiy
maqsadi va bosqichlari ketma-ketligini shakllantirishni o‘z ichiga oladi va bu orqali
muvaffaqiyatga erishish mumkin. Har bir bosqichda o‘rta maqsadni tashkil etadigan
ta’lim materiallarining muayyan “qismlari” shakllantiriladi. Bundan tashqari, har bir
bosqich uchun savollar, mashqlar va nazorat qilish vazifalari ishlab chiqilgan bo‘lib,
ular yordamida o‘quvchilar ushbu bosqichning maqsadiga erishish darajasini obyek-
tiv baholashadi.
Boshqarish dasturlarini amalga oshirish uchun maxsus dasturlashtirilgan dars-
liklar, o‘quv qo‘llanmalar va o‘quv darsliklar ishlab chiqilmoqda. Dasturlashtirilgan
o‘qitish texnologiyasining eng muhim qismi quyidagilarni qat’iy tartibga soluvchi
ta’lim dasturidir:
– o‘quv materialining o‘zi;
– talabaning uni egallashga qaratilgan harakatlari;
– assimilyatsiya qilishni nazorat qilish shakllari.
Moodle dasturida yuqorida ko‘zda tutilgan ta’lim maqsadlarini amalga oshirish
qulaydir. Jumladan, ushbu dasturda ta’lim kurslarini haftalik va mavzular formati
ko‘rinishida yaratish imkoniyati mavjud.
Moodle dasturida kurs yaratilgandan so‘ng uni kursga oid turli xil elementlar bilan
to‘ldirish kerak bo‘ladi. Dasturda kursga dars (leksiya) elementini qo‘shish B.F.Skin-
nerning chiziqli algoritm metodi asosida o‘qitish muhiti yaratib beriladi. Chunki dars
–
juda moslashuvchan, foydali va juda qiyin faol element hisoblanadi.
Bu element yordamida dasturlashtirilgan o‘qitishni amalga oshirish mumkin.
o‘quv materialini qismlarga bo‘lib berish kerak, har bir bo‘lim oxirida savollar berish
va javobning turiga qarab o‘qitilayotgan materialni u yoki bu qismga yuborish mum-
kin.
Dastlab o‘quv materiallari kichik o‘lchamlarga bo‘linadi. Har bir kichik mantiqiy
tugallangan qismni o‘zlashtirganidan so‘ng talaba bir qator oldindan tayyorlangan sa-
vollarga to‘g‘ri javobni tanlab, yoki berilgan belgilarni, harflarni va raqamlarni ishlatib,
javobni o‘z-o‘zidan tuzadi va nazorat qilish masalalariga javob beradi. Agar talaba
to‘g‘ri javob bersa, u boshqa trening kursini taklif qiladi. Noto‘g‘ri javob berish esa har