Ilmiy ish asoslari

Kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan ta’lim – egallangan bilim, ko‘nikma va malakalarni o‘z shaxsiy, kasbiy va ijtimoiy faoliyatlarida amaliy qo‘llay olish layoqatini shakllantirishga yo‘naltirilgan ta’lim bo‘lib, o‘quvchilarda mustaqil fikrlash, faol fuqarolik pozitsiyasiga ega bo‘lish, tashabbuskorlik, axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan o‘z faoliyatida oqilona foydalana olish, ongli ravishda kasb-hunar tanlash, sog`lom raqobat hamda umummadaniy ko‘nikmalarni hosil qiladi.
Kompetensiyalar 2 asosiy turga: tayanch va xususiy kompetensiyalarga bo‘linadi. Tayanch kompetensiyalar insonning shaxsiy, ijtimoiy, iqtisodiy va kasbiy munosabatlarga kirisha olish, jamiyatda o‘z o‘rnini egallay olish, duch keladigan muammolarning echimini hal eta olish, eng muhimi, o‘z sohasi, kasbi bo‘yicha raqobatbardosh bo‘la olish ko‘nikma-malakalarini tarkib toptirishga qaratiladi. SHundan kelib chiqqan holda, u
1) kommunikativ kompetensiya
2) axborot bilan ishlash kompetensiyasi
3) shaxs sifatida o‘z-o‘zini rivojlantirish kompetensiyasi
4) ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
5) umummadaniy kompetensiyalar
6) matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi
Bundan tashqari, ta’limda har bir o‘quv fanini o‘zlashtirish jarayonida o‘quvchilarda, shu fanning o‘ziga xosligi, mazmunidan kelib chiqqan holda, sohaga tegishli xususiy kompetensiyalar ham shakllantiriladi. Jumladan, o‘zbek tilini o‘rganishda o‘quvchi-talabalar nutqiy, lingvistik, sotsiokulturologik, pragmatik kompetensiyalarni egallashlari talab etiladi.
O‘zbek tili ta’limida o‘quvchi-talabalar nutqiy, lingvistik, sotsiokulturologik, pragmatik kompetensiyalardan iborat xususiy kompetensiyalarni egallashlari talab etiladi.
1. Nutqiy kompetensiya til ta’limining quyidagi 4 amali bo‘yicha: tinglab tushunish bo‘yicha (eshitilgan va eshittirilgan nutqni, tinglangan matndagi asosiy axborotni, dolzarb mavzulardagi radio va teledasturlarni tushunish); gapirish bo‘yicha (monologik, dialogik og`zaki nutq turlarida o‘z shaxsiy qarashlari va fikrlarini bildirish, mavzu doirasida taqdimot qila olish ko‘nikmalarini rivojlantirish); o‘qish bo‘yicha: mavzuga oid materiallarni, adabiy-badiiy matnlarni, ommabop materiallarni (gazeta, hikoya, shaxsiy va elektron xatlarni) o‘qish; yozish bo‘yicha (diktant, bayon, insho yoza olish, ijodiy matnlar tuza olish, rasmiy ish qog`ozlarini yuritishni bilish).