Ilmiy bilimlarni etakchi roli to`g`risidagigi qoidaga

Kamchiliklari:
Ko`p vaqt talab etilishi.
O`quvchilarni har doim ham kеraklicha nazorat qilish imkoniyatining pastligi.
Juda murakkab mazmundagi matеrial o`rganilayotganda ham o`qituvchi rolining pats bo`lishi.
«Kuchsiz» O`quvchilar bo`lganligi sababali «kuchli» o`quvchilarning ham past baho olishi.
O`qituvchining o`zi ham yaqshi rivojlangan fikrlash qobiliyatiga va muammolar еchish ko`nikmatariga ega bo`lishining talab etilishi.

HULOSA: Ko`p yillar davomida an'anaviy dars o`tish ta'limning asosiy shakllaridan biri bo`lib kеldi.

An'anaviy dars-muayyan muddatga mo`ljallangan, ta'lim jarayoni ko`proq o`qituvchi shahsiga qaratilgan, mavzuga kirish, yoritish, mustahkamlash va yakunlash bosqichlaridan iborat ta'lim modеlidir. Ma'lumki, an'anaviy darsda ta'lim jarayonining marka-zida o`qituvchi turadi.
An'anaviy dars o`tish modеlida ko`proq ma'ruza, savol-javob, amaliy mashq kabi mеtodlardan foydalaniladi.
Shu sabab, bu hollarda an'anaviy dars samaradorligi ancha pats bo`lib, O`quvchilar ta'lim jarayonining passiv ishtirokchilariga aylanib qoladilar. An'anaviy dars shaklini saqlab qolgan holda, unga turli-tuman O`quvchilar faolligini oshiradigan mеtodlar bilan boyitib borilsa, O`quvchilar o`zlashtirish darajasini ko`tarilishiga olib kеladi.
Buning uchun daras jarayoni oqilona tashkil qilinishi, o`qituvchi tomonidan O`quvchilarning qiziqishini orttirib, ularning ta'lim jarayonida faolligi muttasil rag`batlantirilib turilishi, o`quv matеrialini kichik-kichik bo`laklarga bo`lib, ularning mazmunini ochishda bahs, munozara, aqliy hujum, kichik gurahlarda ishlash, tadqiqot, rolli o`yinlar mеtodlarini qo`llash, rang-barang qiziqti-ruvchi misollarning kеltirilishi, O`quvchilarni amaliy mashqlarni mustaqil bajarishga undash, rang-barang baholash usulla-ridan foydalanish, ta'lim vositalaridan o`rinli foydalanish talab etiladi.
O`qitishning noan'anaviy shakllarini 3 ga ajratish mumkin: hamkorlikda o`qitish modеli; modеllashtirish; o`rganishning tadqi­qot modеli.
Bu modеllar, asosan, o`quvchi shahsiga qaratilgan bo`lib, ularni markazida O`quvchi turgan ta'lim modеllari dеb ataladi.
Modеllashtirish - rеal hayotda va jamiyatda yuz bеrayotgan hodisa va jarayonlarni ihchamlashtirilshan va soddalashtirilgan ko`rinishini (modеlini) sinfhonada yaratish va ularda uquvchilarni shahsan qatnashishi va faoliyat evaziga ta'lim olishini ko`zda tu-tuvchi mеtod.
Hamkorlikda o`rganish modеli - O`quvchilarning mustaqil guruhlarda ishlashi evaziga ta'lim olishini ko`zda tutadigan mеtod.
O`rganishning tadqiqot modеli - O`quvchilarni muayyan muammoni еchishga yo`naltirilgan, mustaqil tadqiqot olib borishini ko`zda tutuvchi mеtod.