Ilmiy-amaliy tibbiyot jurnali issn 2010-7773 O‘zbekiston vrachlar assotsiatsiyasi toshkent o’zbekiston Vrachlar Assotsiatsiyasi 2022 yil

Тақдиқот натижалари: 
ҚРси бўйича 2020 
йилда 1094 нафар шахсда бирламчи сил ка-
саллиги аниқланиб, сил касаллиги билан бир-

---

120
ПРАВО И ЭКОНОМИКА
ЎЗБЕКИСТОН ВРАЧЛАР АССОЦИАЦИЯСИНИНГ БЮЛЛЕТЕНИ
ламчи касалланиш кўрсаткичи 57,6 ни ташкил 
қилган (ЎзР да 32.1). Бирламчи сил оқибатида 
ногирон деб топилганлар сони 231 нафарни,
сил билан касалланиш ва ногиронлик ҳолат-
лари нисбати 21.1 га тўғри келади (ЎзР-15.6). 
ҚРсида сил билан бирламчи касалланиш кўр-
саткичи ЎзРси кўрсаткичидан 1.8 марта, улар 
ўртасидаги нисбатдан 1.3 марта кўп. ҚРси бўй-
ича 2020 йил ҳолатига жами фаол сил касал-
лигиги билан ҳисобга олинган шахслар (касал-
ланганлик) сони 4370 нафарни ташкил этиб, 
ҳар 100 минг аҳолига сил билан касалланган-
лик кўрсаткичи 230,2 ни (ЎзР-91.6), ҚРси 9-сон-
ли Фтизиатрия ихтисослашган ТИЭК ҳисобида 
сил касаллиги сабабли қайта ногиронлик экс-
пертизасидан ўтказилган шахслар сони 1120 
нафарни ташкил қилган. Ҳар 100 нафар фаол 
сил билан ҳисобда турган шахслар 25,6 та сил 
оқибатида жами ногирон деб топилган шах-
слар тўғри келади ва ЎзРсидаги ўртача нисбат 
(16.4)дан 1.6 марта кўп. 
1 -расм
ҚРсининг географик ҳудудлари кесимида 
сил билан бирламчи касалланиш динамика-
си таҳлил қилинганда, энг паст кўрсаткичлар 
(38,5; 38,9; 36,8; 32,7; 27,2) жанубий ҳудуддаги 
аҳоли ўртасида қайд қилиниб, 2016-2020 йил-
лар мобанида ўртача кўрсаткич 34.8 га тенг 
бўлган ва бирламчи касалланиш кўрсаткичи 
29,3% га камайган (1-расм ва 1- жадвал). Энг 
юқори кўрсаткичлар эса Қорақалпоғистоннинг 
марказий ҳудудида яшовчи аҳолиси ўртасида 
қайд қилиниб (121,3; 112,9; 108,5; 106,8; 81,1),
кейинги 5 йил учун ўртача 106,1 га тенг бўл-
ган ва шу давр давомида 33.1% га камайган. 
Жанубий ва марказий ҳудудлардаги сил билан 
бирламчи касалланиш кўрсаткичлари ўрта-
сидаги фарқ статистик аҳамиятли даражада
эканлиги аниқланди (Стьюдент t-критерияси 
миқдори 14.48, р<0,01).
Марказий ҳудудга нисбатан паст бирламчи 
касалланиш кўрсаткичлари шимолий ва шимо-
лий-ғарбий ҳудудларда қайд қилиниб, кейинги 
5 йил давомида ўртача кўрсаткичлар мос ра-
вишда 99,9 ва 101.5 ни ташкил қилгани ҳолда 
кейинги 5 йил давомида 36.8 ва 32.7% фоизга 
камайган. Республиканинг ҳудудларидаги сил 
билан бирламчи касалланиш кўрсаткичла-
ри динамикасида статистик аҳамиятли фарқ 
аниқланмади. Жанубий ва шимолий ҳамда 
шимолий-ғарбий ҳудудлардаги сил билан бир-
ламчи касалланиш кўрсаткичлари ўртасидаги 
фарқ статистик аҳамиятли даражада экан-
лиги (Стьюдент t-критерияси миқдори 10.45, 
р<0,01), лекин марказий ва шимолий, шимо-
лий-ғарбий ҳудудлар кўрсаткичлари ўртаси-
даги фарқ (Стьюдент t-критерияси миқдори 
0.81 p>0,05) статистик аҳамиятли даражада 
эмаслиги аниқланди.
Марказий ҳудудлардаги шахар ва туман-
лар аҳолиси ўртасида бирламчи касалланиш 
(106.1) ва сил оқибатидаги бирламчи ноги-
ронлик кўрсаткичлари (15.52) Минтақада энг 
юқори, жанубий ҳудуддаги аҳоли ўртасида сил 
билан бирламчи касалланиш ва бирламчи но-
гиронлик кўрсаткичлари энг пастлиги аниқлан-
ди. Лекин ушбу ҳудудлардаги ногиронлик ва 
касалланиш ҳолатлари ўртасидаги нисбат 
ўрганилганда мутлақо бошқача манзара кўзга 
ташланади (2-расм ва 2,3 жадваллар). 

---

121
ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 2/2022