Ilmiy-amaliy tibbiyot jurnali issn 2010-7773 O‘zbekiston vrachlar assotsiatsiyasi toshkent o’zbekiston Vrachlar Assotsiatsiyasi 2022 yil

Тақдиқот усуллари. 
2016-2020 йиллар-
даги сил касаллиги билан бирламчи касал-
ланиш ҳолатлари бўйича ҚРси Фтизиатрия 
ва пульмонология ҳудудий маркази расмий 
статистик маълумотлари, шунингдек, шу дав-
рдаги сил касаллиги сабабли бирламчи ноги-
ронлик ҳолатлари бўйича ҳудудий фтизиатрия 
ихтисослашган тиббий-ижтимоий эксперт ко-
миссияси (ТИЭК) расмий маълумотлари ре-
троспектив ўрганилди. Бирламчи касалланиш 
кўрсаткичлари (муайян ҳудуддаги ҳар 100 
минг нафар аҳоли сонига муайян даврда қайд 
қилинган бирламчи сил касаллиги ҳолатлари – 
кейинчалик матнда бирламчи касалланиш деб 
юритилади) билан бирламчи ногиронлик кўр-
саткичлари (муайян ҳудуддаги ҳар 100 минг на-
фар аҳоли сонига муайян даврда ихтисослаш-
ган ТИЭК томонидан сил касаллиги сабабли 
бирламчи ногирон деб топилган шахслар сони- 
кейинчалик матнда – бирламчи ногиронлик 
деб юритилади) ўртасидаги боғлиқлик туман/
шаҳарлар ва ҳудудлар кесимида ўрганилди. 
Олинган маълумотлар ҚРнинг ўртача касал-
ланиш ва ногиронлик кўрсаткичлари билан со-
лиштирилди. Шунингдек, ҚРсидаги шаҳар ва 
туманлар, ҳудудлар кесимдида муайян даврда 
ҳар 100 нафар бирламчи сил ҳолатига тўғри 
келадиган сил касаллиги оқибатида бирламчи 
ногирон деб топилган шахслар сони ўртаси-
даги нисбат (кейинчалик матнда нисбат деб 
юритилади) қиёсий ўрганилди. ҚРси мамлака-
тимизнинг шимолий-ғарбида жойлашган мин-
тақа бўлиб, 2021 йил 1 январь ҳолатига аҳоли 
сони 1923800 нафарни ташкил қилади (Ўзбе-
кистон аҳолисининг 5,6% ни), умумий майдо-
ни 166600 км, аҳоли зичлиги бир кв/кмда 11.6 
тенг. Минтақада 16 та туман ва битта шахар 
мавжуд. Қорақалпоғистонда географик жой-
лашуви, иқлими ва ижтимоий-иқтисодий риво-
жланиши даражаси бўйича жанубий (Тўрткўл, 
Беруний, Элликқалъа ва Амударё), шимолий 
(Тахтакўпир, Қораўзяк, Чимбой, Кегайли ва 
Бўзатов), шимолий-ғарбий (Мўйноқ, Қўнғирот, 
Қонликўл ва Шўманой) ва марказий (Нукус 
шаҳри, Нукус, Хўжайли, Тахиатош) туманлари-
дан иборат 4 та ҳудуд фарқланади. Аҳолининг 
38.9 фоизи жанубий, 15.7 фоизи шимолий, 29 
фоизи марказий ва 13.8 фоизи шимолий-ғар-
бий туманларда яшайди. ҚРсидаги мазкур ҳу-
дудларда сил касаллиги билан касалланиш 
ва унинг оқибатида бирламчи ногиронлик ҳо-
латлари қиёсий ўрганилди ҳамда баҳоланди. 
Минтақада сил касаллиги билан бирламчи ка-
салланиш ва унинг оқибатида бирламчи ноги-
рон деб топилганлар кўрсаткичлари ҳудудлар 
кесимида бир биридан кескин фарқланиши 
сабабли туманлар ва ҳудудлар кесимида улар 
ўртасидаги нисбат солиштирган ҳолда ўрга-
нилди. Олинган натижалар Ўзбекистон Ре-
спубликаси (ЎзР) бўйича ўртача кўрсаткич ва 
нисбатлар билан солиштирилди.