Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

 

SUYAK KO’MIGI 

 

 

Suyak ko’migi (medulla ossgum) markaziy qon yaratuvchi organ bo’lib, embriondan keyingi 

(postembrional) davrda qon o’zak hujayralarining yagona manbai bo’lib hisoblanadi. Bu yerda yetuk 

T-limfotsitlardan tashqari, boshqa qonning barcha shaklli elementlari: eritrotsitlar, granulotsitlar, B-

limfotsitlar va qon plastinkalari (trombotsitlar) yetiladi. 

 

Taraqqiyoti.    Ko’mikning  rivojlanishi  tog’ayning  suyaklanishi  bilan  parallel  yuz  berib,  u 

embrion  taraqqiyotining  ikkinchi  oyida  dastlab  o’mrov  suyagida  paydo  bo`ladi.  Ko’mik  kurtagi 

dastavval periost tomondan bo’lajak suyak kurtagiga o’sib kiruvchi mezenxima hujayralaridan iborat 

bo’ladi.  Shu  yo’l  bilan  3  oyda  yassi  suyaklarda  (o’mrov,  qovurg’a,  to’sh,  umurtqa  va  boshqa 

suyaklarda),  4  oyda  esa  naysimon  suyaklarda  suyak  ko’migi  paydo  bo’ladi.  Mezenxima 

differensiallashib,  mikromuhit  hosil  qiluvchi  retikulyar  to’qimaga  aylanadi.  Bu  to’qimaga  qon 

tomirlar  o’sib  kirib,  sinusoid  gemokapillyarlarni  hosil  qiladi.  Shu  bilan  birga  mezenxima 

hujayralaridan qon tomirlar atrofida qonning o’zak hujayralari hosil bo`ladi. Embrion taraqqiyotining 

6–7 oylarida suyak ko’migida qon yaratilish faoliyati boshlanadi va unda asosan eritrotsitlar, qisman 

granulotsitlar va qon plastinkalari hosil bo’ladi. Embrion taraqqiyotining oxirgi oylarida naysimon 

---

 

226 

suyaklarning  diafiz  qismida  joylashgan  suyak  ko’migida  yog’  hujayralari  paydo  bo’ladi.  Bu 

hujayralar bo’lg’usi sariq suyak ko’migining kurtaklari hisoblanadi. Sariq suyak ko’migi (ilik) yosh 

ulg’ayishi  bilan  ko’payib  borib,  naysimon  suyaklar-ning  diafizini  to’ldiradi  va  deyarli  yog’ 

hujayralaridan  iborat  bo’ladi.  Homila  tug’ilishi  paytiga  kelib  qizil  suyak  ko’migi  markaziy  qon 

yaratuvchi a’zo sifatida xizmat qiladi.