Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

 
Ko`ndalang-targ`il mushak to`qimasining taraqqiyoti va regeneratsiyasi.
Skelet 
mushaklari mioblast hujayralarining zich to`plamlari bo`lgan miotomlardan rivojlanadi. 
Mioblastlar ko`pa-yib, atrofdagi mezenximaga ko`cha boshlaydi va bo`lgusi mushak 

---

154 
gruppalarining kurtaklari joylashadigan yerlarda to`plana boradi. Mioblastlar yadrolarining jadal 
bo`linishi natijasida yirix, ko`p yadroli tuzilmalar - miosimplastlarga aylanadi. Keyinchalik 
ularda miofibrillalar paydo bo`lib, miosimplastning periferiyasida joylashadi. 
Simplastlarning markazida sarkoplazma va qator tizilgan yadrolar yotadi. Taraqqiyotining bu 
davrida ularni mushak naychalari deb yuritiladi. Keyinchalik miofibrillalarning soni ko`payadi, 
yadrolar periferiyaga suriladi va shu yo`sinda ko`ndalang-targ`il mushak tolalari shakllanadi 
Ko`ndalang-targ`nl mushak to`qimasi jarohatlangandan keyin qulay sharoitlarda tiklanish 
qobiliyatiga ega bo`ladn. Reperativ tiklanish vaqtida mushak tolalarnda ko`p miqdorda differen-
tsiallashmagan mioblastlar hosil bo`ladi. Ba’zi mualliflarning fikricha, mioblastlar jaroxatlangan 
mushakning yadro va sitoplazma saqlaydigan bir bo`lagidir. Mushak to`qimasida sarkolem-
maning bazal qavati va asl plazmolemmasi orasida 
yo`ldosh hujayralarning 
topilishi mioblastlar 
yo`ldosh hujayralaridan hosil bo`ladi, degan fikrga olib keldi (Studitskiy A. H.). Xuddi normal 
gistogenezda bo`lgani kabi, mioblastlardan mushak tolalari taraqqiy etadi. Qayta tiklanishda ham 
taraqqiyotning uch fazasi kuzatilishi mumkin: 1) mioblastlar fazasi, 2) mushak naychalari fazasi, 
3) mushak tolalarining shakllanish fazasi. Qulay sharoitlar bo`lmagan hollarda mushak 
to`qimasining regeneratsiyasi to`liq nihoyasiga yetmaydi va shikastlanishda hosil
bo`lgan nuqson 
biriktiruvchi to`qima chandig`i bilan almashinadi. Postnatal o`sish davrida mushak tolalari 
uzunlashadi va yo`g`onlashadi. Ularning kattaligi shu mushaklar bajarayotgan ishga bog`lik. 
Tug`ilishning birinchi yillaridan so`ng mushak to`qimasining o`sishi faqatgina tolalarning 
yo`g`onlashishi (gipertrofiya) bilan bog`liq bo`lib, mushak tolalarining ko`payishi - giperplaziya 
(yunon. plazis - hosil bo`lishi) bilan bog`liq emas.