Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

TALOQ (SPLEN, LIEN)
Taloq immun-himoya sistemasining periferik a’zosi bo`lib, organizmda bir qancha 
muhim vazifalarni o`taydi. 
1. 
Qon yaratuvchi va himoya vazifasi.
Taloqda T- va V-limfotsitlarning ko`payishi 
hamda ularning mikromuhit hujayralari bilan hamkorlikdagi faoliyati kuzatiladi. Shu tufayli 
taloq hujayraviy va gumoral immunitetda aktiv ishtirok etadi. Bundan tashqari, taloqda yot 
zarrachalar ushlanib qolib, makrofaglar tomonidan yemiriladi. Embrion taraqqiyoti davomida 
taloqda granulotsitlar, eritrotsitlar va qon plastinkalari ham hosil bo`ladi. Ammo bu jarayon 
homila tug`ilishi paytiga kelib yo`qolib ketadi. 
2. Taloqda yashash muddatini o`tagan 
eritrotsitlar va qon plastinkalari yemiriladi
. 
Halok bo`lgan eritrotsitlar makrofaglar tomonidan yutilib, ulardagi gemoglobin parchalanadi. 
Natijada, o`zida temir saqlovchi transferrin va bilirubin moddalari hosil bo`ladi. Bilirubin qon 
orqali jigarga borib, u yerda o`t tarkibiga qo`shiladi. Transferrin esa suyak ko`migiga kelib, 
yangi hosil bo`layotgan eritrotsitlarda gemoglobin sintezi uchun ishlatiladi. Taloqning 
eritrotsitlarni yemirish xususiyati uni eritrotsitlar «mozori» deyilishiga sabab bo`lgan. 
3. Taloqda bir qancha 
biologik aktiv moddalar ishlanib
, ular qizil suyak ko`migida 
kechadigan eritropoez va trombotsitopoez jarayonlarini boshqarib turadi. Taloqning bu faoliyati 
juda kuchayib ketsa, qonda eritrotsitlar va trombotsitlar miqdori kamayib ketadi. 
4. Taloqda 
ma’lum miqdorda qon zapasi saqlanib turadi
va zarur bo`lganda qon 
aylanish doirasiga chiqariladi. Shu tufayli taloqni qon deposi ham deyish rasm bo`lgan. 
Shunday qilib, taloq faol immun-himoya a’zosigina bo`lib qolmay, balki bir qancha 
boshqa vazifalarni ham bajaradi. Taloq olib tashlanganda (splenektomiya) organizmning himoya 
qobiliyati susayadi. Oxirgi yillarda turli xil kasalliklarda (zaharlanish, infeksiyalar) qonni 
hayvondan olingan taloq orqali o`tkazib tozalash (splenosorbsiya) usuli keng qo`llanilmoqda. Bu 
taloqning muhim ahamiyatini yanada bir bor tasdiqlaydi.