Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet169/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

d
i
  alohida  olingan  korxonaning  ja’mi  xarajatlardagi  hissasini 
hisoblagan holda yoki 



i
i
i
i
i
c
q
c
q
d
 holida hisoblanib tahlil qilinadi. Bunda i = I, II, III va 
IV  guruh  xarajatlardir.  Tahlilda  korxonalarda  iste’mol  qilingan  tovarlar  va 
xizmatlarning  xususiyati  (turi,  sifati  va  boshqalar)  dan  kelib  chiqqan  holda 
deflyatlashtirishda baholarni u yoki bu turini tanlash ham muhim. 
Korxona  (tashkilot)  xarajatlari  tarkibida  ishlab  chiqarish  tannarxi  tarkibiga 
kiritiladigan  xarajatlarning  hissasi  yuqori.  Shu  xarajatlarning  darajasi  va  dinamikasi 
korxona (tashkilot) ning xo’jalik - moliya faoliyatini, moliyaviy holati va barqarorligini 
belgilaydi.  Shuning  uchun  statistika  fani  va  faoliyatida  bu  masalani  o’rganishga  katta 
e’tibor  beriladi.  Ishlab  chiqarish  tannarxiga  kiritiladigan  xarajatlar  asosida  mahsulot 
(ish,  xizmat)  larning  tannarxi,  sotish  bahosi,  foyda  va  rentabellik  ko’rsatkichlari 
hisoblanadi.  Iqtisodiyotning  tovar  ishlab  chiqaruvchi  sohasiga  kiradigan  tarmoqlari 
statistikasida  ishlab chiqarish  xarajatlari va  tannarxning  darajasi,  tarkibi,  strukturasi va 


 
243 
dinamikasi etarli darajada churur va keng o’rganiladi. Ammo shuni qayd qilish kerakki, 
keyingi  paytda  bu  masalaga  bo’lgan  ilmiy-amaliy  qiziqish  biroz  pasaydi.  Korxona 
(tashkilot) moliyaviy (korporativ moliya) statistikasida ham ishlab chiqarish xarajatlari 
va tannarxning darajasi, dinamikasi, hamda ularni korxonaning xo’jalik-moliya faoliyati 
natijasini ifodalovchi ko’rsatkichlarga ta’siri ham o’rganiladi.  
Bunda  indekslar  (individual,  agregat  va  o’rtacha  indekslar,  indeks  omili  tahlili) 
tizimi,  korrelyatsion-regression  tahlil,  tahlilning  boshqa  murakkab  usullari:  ko’p 
o’lchamli  guruhlashtirish,  omil  tahlili,  klaster  tahlili,  diskriminant  tahlili  va 
boshqalardan  keng  foydalanadi.  Ma’lumki,  individual,  agregat  va  o’rtacha  indekslar 
yordamida    faqat  taqqoslama  (taqqoslash  mezonlariga  javob  beruvchi)  mahsulot  (ish, 
xizmat) lar bo’yicha tannarx dinamikasi o’rganilishi mumkin. Lekin korxonada iste’mol 
qilingan  xarajatlarni  va  tannarxni  tovar  baholari  va  valyuta  kursini  kuchli  o’zgarishi 
holatida  o’rganish  murakkab  bo’lib  qoladi.  Bunday  holda  indekslar  tizimidan 
foydalanishni inkor qilmagan holda ilmiy asoslangan va amaliyotga tadbiq qilinayotgan 
tovar  mahsulotining  bir  so’miga  qilingan  xarajatlar  (S)  ko’rsatgichidan  foydalanish 
o’rinlidir.  
Bunda   
 
S
qc
qp



 ,  
bu erda: q - har turdagi mahsulotning miqdori; s - shu mahsulot birligining tannarxi; r - 
bir birlik mahsulotning sotish bahosi. 
Alohida olingan korxonada tovar mahsuloti (ish, xizmat) ning bir so’mga kilingan 
xarajatlar dinamikasini o’rganishda uning qo’yidagi ko’rsatkichlari hisoblanadi: 
S
q c
q p
0
0 0
0
0



 - o’tgan davrdagi darajasi; 
S
q c
q p
1
1 1
1
1



 - joriy davrdagi darajasi; 
S
q c
q p
1
1
1 1
1
0



  -  tovar  va  xizmatlarning  o’tgan  davrdagi  bahosi  asosida  joriy 
davrdagi shartli darajasi; 
0
1
0
1
1
0



p

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish