1-bosqich.
Yuqorida keltirilgan indekslarning yaroqsizligini hisobga olgan holda,
iste’mol indekslarining teskari mohiyatiga teng bo’lgan inflyatsiya indeksini aniqlaymiz.
Shuni unutmaslik kerakki, barcha hisob-kitoblar guruhchali va guruhli iste’mol
indekslarini hisoblashdan boshlanadi va ular aniq bo’lgandan so’ng, o’shalar asosida
umumiy indeks hisoblaniladi. Bizning misolimizda inflyatsiya indeksi 2005 yilda 0,833
(1,0/1,202), 2007 yilda – 0,893 (1,0:1,12)ga teng. Olingan natijalar asosida quyidagi
hulosaga kelish mumkin – 2005 yilda mamlakatda inflyatsiya darajasi 20,2 foiz emas,
16,7 foizga, 2007 yilda esa 12,0 va 10,7 foizga teng. Ko’rinib turibdiki, ushbu farqdan
ko’z yumib bo’lmaydi va pulning qo’shimcha emissiyasi paytida bu juda kichik miqdor
deb mensimaslik yaxshi natijalarga olib kelmaydi.
Raqamlarga e’tibor qarataylik. Masalan, mamlakatda 2007 yilda pul oboroti 5
trln.ni tashkil qildi. Buni AQSh dollariga aylantirsak, 175,4 mlrd. (kurs 1/25 atrofida
deylik). Bu oborotga emissiya qilingan hajm 65 mlrd.ni tashkil qiladi degani.
2-bosqich.
2005 va 2007 yillar uchun tegishli ravishda devalvatsiya va
revalvatsiya indekslarini aniqlaymiz (valyuta kurslari: “A” valyuta / doll.):
2005 yil
2007 yil
Bu erda qayd qilish mumkin “A” valyuta dollarga nisbatan 2005 yilda 4,3 foiz
qadrsizlanganda, 2008 yilda esa 7,3 foiz qiymatga oshdi.
3-qadam.
Devalvatsiya va revaltsiyani hisobga olgan holda inflyatsiya indeksini
hisoblaymiz.
2005 yil
2007 yil
Demak, 2005 yilda real inflyatsiya 16,7 foizni emas, 20,1 foizni tashkil qilgan,
2007 yilda tegishli ravishda 3,7 va 10,7 foizdan iborat bo’lgan.
4-bosqich.
Devalvatsiya va revalvatsiya jarayonlari ostida “A” valyutaning
barchasi emas, faraz qilaylik, 15 foizi bo’lgan. Bu paytda chegaralangan devalvatsiya va
revalvatsiyani hisobga olgan holdagi inflyatsiya indeksini hisoblaymiz.
2005 yil
0,833 · 0,85 + 0,799 · 0,15 = 0,828
2007 yil
0,893 · 0,85 + 0,963 · 0,15 = 0,904
Demak, 2005 yilda real inflyatsiya 17,2 (1,000 – 0,828), 2007 yilda 9,6 (1,000 –
0,904) foizni tashkil qilganini qayd qilish mumkin.
28,16
=
1,043
27,00
29,45
=
0,927
31,78
0,893
=
0,963
0,927
0,833
=
0,799
1,043
225
5-bosqich.
Inflyatsiya 2005 yilda 20,2 foiz va 2007 yilda 12,0 foiz bo’lgan
sharoitda bahoning o’sishini aniqlaymiz. Agarda mamlakatda 2005 yilda inflyatsiya 20,2
foizga oshsa edi, yuqoridagi mulohazalarni hisobga olib, unda iste’mol narxlarining
hisobidagi o’sishi 20,2 foiz va 25 foiz (teskari sonlar mantig’i bo’yicha – 1,0 / 0,798)
emas, 30,6 foizni tashkil qilardi.
Do'stlaringiz bilan baham: |